Η ποιότητα ζωής, όπως τη γνωρίζουμε στην Ευρώπη, απειλείται σοβαρά από την περιβαλλοντική καταστροφή, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.

Παρότι έχουν σημειωθεί σημαντικές πρόοδοι στη μείωση των εκπομπών αερίων που επιβαρύνουν το κλίμα, η απώλεια της άγριας ζωής και η κατάρρευση των οικοσυστημάτων θέτουν πλέον υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής.

Όπως προειδοποιούν κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η επιδείνωση της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος «καταστρέφει τα οικοσυστήματα που στηρίζουν την οικονομία μας».

Η έβδομη έκδοση της εν λόγω έκθεσης, η οποία δημοσιεύεται κάθε πέντε χρόνια από το 1995, καταγράφει σε βάθος τις επιδόσεις της Ε.Ε. σε βασικούς περιβαλλοντικούς δείκτες. Μεταξύ των πλέον ανησυχητικών ευρημάτων είναι τα παρακάτω:

  • Πάνω από το 80% των προστατευόμενων οικοτόπων της Ευρώπης βρίσκεται σε κακή ή πολύ κακή κατάσταση, με τις μη βιώσιμες συνήθειες κατανάλωσης και παραγωγής να επιταχύνουν την εξαφάνιση της άγριας ζωής.
  • Η ικανότητα των δασών της Ε.Ε. να απορροφούν άνθρακα έχει μειωθεί κατά περίπου 30% μέσα σε δέκα χρόνια, εξαιτίας της εντατικής υλοτομίας, των δασικών πυρκαγιών και των παρασίτων.
  • Οι εκπομπές αερίων από τις μεταφορές και τη διατροφή έχουν παραμείνει σχεδόν αμετάβλητες από το 2005, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε άλλους τομείς.
  • Τα κράτη-μέλη έχουν αποτύχει να προσαρμοστούν επαρκώς στα ακραία καιρικά φαινόμενα, παρόλο που οι σχετικοί κίνδυνοι αυξάνονται ραγδαία.
  • Ένας στους τρεις Ευρωπαίους αντιμετωπίζει ήδη σοβαρά προβλήματα έλλειψης νερού, φαινόμενο που αναμένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω όσο εντείνεται η κλιματική αλλαγή.

Η εκτελεστική διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, Leena Ylä-Mononen, προειδοποίησε ότι «δυσκολευόμαστε να επιτύχουμε τους στόχους του 2030 σε πολλούς τομείς» και πρόσθεσε πως αυτό «θέτει σε κίνδυνο την μελλοντική ευημερία, την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων».

Η προειδοποίηση αυτή έρχεται σε μια περίοδο που πολλές κυβερνήσεις αποδυναμώνουν τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, ενόψει πολιτικών πιέσεων από την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων που αρνούνται την επιστημονική πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Την ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν έντονη πίεση στην Ε.Ε. να χαλαρώσει τους περιβαλλοντικούς της κανόνες, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις προδιαγραφές για τα εισαγόμενα προϊόντα και την αγορά ορυκτών καυσίμων.

Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δήλωση του Αμερικανού Προέδρου Donald Trump, ο οποίος υποστήριξε χωρίς αποδείξεις, σε ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη, ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται «στα πρόθυρα της καταστροφής εξαιτίας της πράσινης ενεργειακής ατζέντας». Ο ίδιος απέδωσε μάλιστα τη μείωση των εκπομπών της Ε.Ε. κατά 37% από το 1990 στην απώλεια θέσεων εργασίας και στο κλείσιμο βιομηχανικών μονάδων.

Ωστόσο, οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ε.Ε. που είναι υπεύθυνοι για την περιβαλλοντική πολιτική, η Teresa Ribera, η Jessika Roswall και ο επίτροπος Κλίματος Wopke Hoekstra, τάσσονται υπέρ της συνέχισης της κλιματικής δράσης και προειδοποιούν ότι η καθυστέρηση ή η υποβάθμιση των στόχων θα έχει σοβαρές οικονομικές συνέπειες. Όπως δήλωσε ο Hoekstra, «το κόστος της αδράνειας είναι τεράστιο και η κλιματική αλλαγή αποτελεί άμεση απειλή για την ανταγωνιστικότητά μας. Η συνέχιση της πορείας είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της οικονομίας μας». Η Ribera πρόσθεσε: «Η καθυστέρηση ή αναβολή των κλιματικών στόχων θα αυξήσει το κόστος, θα εμβαθύνει τις κοινωνικές ανισότητες και θα αποδυναμώσει την ανθεκτικότητά μας».

Παρότι η έκθεση παρουσιάζει την πιο πλήρη εικόνα για το περιβάλλον της Ευρώπης μέχρι σήμερα, οι χρονοβόρες διαδικασίες επαλήθευσης σημαίνουν ότι ορισμένα δεδομένα φτάνουν μέχρι και το 2021.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, μόλις 2 από τους 22 συγκεκριμένους στόχους της Ε.Ε. για το 2030 είναι «σε μεγάλο βαθμό εντός χρονικού πλάνου επιτυχίας». Εννέα στόχοι κρίνονται ως «σε μεγάλο βαθμό εκτός στόχου», ενώ οι υπόλοιποι εμφανίζουν μικτή εικόνα.

Εξαιρετικά ανησυχητική κρίνεται η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος: η Ε.Ε. δεν κατάφερε να πετύχει τον στόχο για την αναχαίτιση και αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας έως το 2020, και κανένας δείκτης βιοποικιλότητας δεν βρίσκεται σε τροχιά επίτευξης για το 2030.

Ένα από τα ελάχιστα θετικά στοιχεία είναι η αύξηση των προστατευόμενων περιοχών, που ανήλθαν σε 26,1% της χερσαίας έκτασης και 12,3% των θαλάσσιων περιοχών το 2022.

Ανησυχητική είναι και η αργή πρόοδος προς μια κυκλική οικονομία: η κάλυψη της ζήτησης υλικών μέσω της ανακύκλωσης αυξήθηκε ελάχιστα, από 10,7% το 2010 σε μόλις 11,8% το 2023. Ο Tobias Lung, ένας εκ των συγγραφέων της έκθεσης, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η πραγματική κόκκινη σημαία είναι η κατανάλωσή μας. Τα επίπεδα κατανάλωσης είναι υπερβολικά υψηλά».

Στο μεταξύ, οι ηγέτες της Ε.Ε. φαίνεται να μετατοπίζουν την πολιτική τους ατζέντα από τη δράση για το κλίμα στην οικονομική ανταγωνιστικότητα, προωθώντας μια «απλοποίηση» των κανονισμών που, σύμφωνα με περιβαλλοντικές οργανώσεις, ισοδυναμεί με απορρύθμιση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολουθεί να υποστηρίζει επισήμως την πράσινη ατζέντα της, ωστόσο προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία σε βιομηχανικούς τομείς που θεωρούν τους κανόνες «βαρείς» και σε κράτη μέλη που αντιδρούν στον ρυθμό της μετάβασης.

Παρ’ όλα αυτά, η Leena Ylä-Mononen υπενθύμισε ότι υπάρχουν και θετικές εξελίξεις, όπως η βελτίωση της ποιότητας του αέρα, που έχει οδηγήσει σε μείωση των πρόωρων θανάτων από αιωρούμενα σωματίδια σχεδόν στο μισό από το 2005. «Σώζουμε ανθρώπινες ζωές χάρη στις πράσινες δράσεις» υπογράμμισε η Ylä-Mononen. «Είναι μια ξεκάθαρη απόδειξη ότι πρέπει να συνεχίσουμε. Δεν είναι μόνο θέμα περιβάλλοντος, αλλά και θέμα υγείας, δικαιοσύνης και μέλλοντος».

Advertisement - Continue Reading Below
Advertisement - Continue Reading Below
Related Story
Η εργασία σχεδόν των μισών γυναικών στην Ελλάδα έχει επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή