Σε μια εποχή όπου τα social media καταλαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητάς μας, η συζήτηση γύρω από την επίδρασή τους στην ψυχική υγεία είναι πάντα επίκαιρη. Μπορεί, όμως, μια μικρή παύση από αυτά να λειτουργήσει ευεργετικά;
Έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Jama Network Open, παρακολούθησε 373 άτομα ηλικίας 18–24 ετών, τα οποία για δύο εβδομάδες χρησιμοποιούσαν καθημερινά Facebook, Instagram, Snapchat, TikTok και X, ενώ καταγραφόταν η δραστηριότητά τους.
Στη συνέχεια, περίπου το 80% αποφάσισε να απέχει από τα social media για μία εβδομάδα. Όλοι οι συμμετέχοντες κράτησαν ημερολόγιο για το πώς αισθάνονταν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το διάλειμμα.
Τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αποκαλυπτικά:
- Ένας στους τέσσερις ανέφερε μείωση συμπτωμάτων κατάθλιψης.
- Το 16% ένιωσε λιγότερο άγχος.
- Το 15% παρατήρησε βελτίωση στην αϋπνία.
Η αποχή έδειξε να λειτουργεί καλύτερα σε όσους είχαν ήδη μέτρια ή υψηλά επίπεδα άγχους, κατάθλιψης ή προβλημάτων ύπνου. Ωστόσο, η έρευνα σημειώνει πως το διάλειμμα από τα social media δεν βοήθησε στο αίσθημα μοναξιάς, πιθανόν επειδή η εβδομάδα χωρίς αλληλεπίδραση, likes και μηνύματα από την ψηφιακή τους κοινότητα άφησε το συγκεκριμένο συναίσθημα ανεπηρέαστο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ο ερευνητής Josep Maria Suelves από το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Καταλονίας εξηγεί στο euronews ότι, παρότι τα social media μπορούν να ενισχύσουν την ανθρώπινη επαφή, η συχνή και παρατεταμένη χρήση τους μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο, τη φυσική άσκηση και να αυξήσει την έκθεση σε αρνητικά πρότυπα. Αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, συνδέεται τόσο μετ ην καθιστική ζωή όσο και με την κοινωνική απομόνωση ή ακόμη και την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χρόνος μπροστά στην οθόνη δεν διακόπηκε εντελώς: οι συμμετέχοντες πέρασαν κατά μέσο όρο 30 λεπτά την ημέρα στο κινητό, σε σχέση με σχεδόν δύο ώρες πριν την «αποτοξίνωση». Τις περισσότερες «παρασπονδίες» τις έκαναν σε Instagram και Snapchat, ενώ Facebook, X και TikTok φάνηκαν λιγότερο δελεαστικά.
Το αποτέλεσμα, όμως, είναι επισφαλές
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να διαπιστωθεί ποια είναι η ιδανική διάρκεια ενός social media detox, ώστε να προκύψουν σταθερά οφέλη στη μείωση άγχους και κατάθλιψης.
Θεωρούν επίσης απαραίτητο να γίνουν δοκιμές σε πιο ποικιλόμορφες ομάδες, καθώς οι περισσότεροι συμμετέχοντες της παρούσας μελέτης ήταν γυναίκες, φοιτήτριες και με υψηλό μορφωτικό επίπεδο.
Ο καθηγητής υπογραμμίζει πως μελλοντικές έρευνες πρέπει να εξετάσουν και το πώς η μειωμένη χρήση των social media επηρεάζει άλλες συνήθειες, όπως η καθιστική ζωή ή η έλλειψη ποιοτικής ξεκούρασης.
Ο ψυχολόγος José Perales από το Πανεπιστήμιο της Γρανάδα σχολίασε ότι μια αδυναμία της μελέτης είναι το ότι αυτή η μερική αποτοξίνωση ήταν προαιρετική. Αυτό σημαίνει ότι όσοι συμμετείχαν μπορεί να ήταν ήδη περισσότερο πρόθυμοι ή αισιόδοξοι για τα αποτελέσματα, κάτι που μπορεί να αλλοιώσει τα συμπεράσματα.
Όπως είπε, η συμβολή της συγκεκριμένης μελέτης είναι «μάλλον περιορισμένη» και ίσως προστεθεί στη «μακριά λίστα των ασαφών και συχνά υπερερμηνευμένων ερευνών» γύρω από τη σχέση των social media και της ψυχικής υγείας.
