Από τη Μάρα Θεοδωροπούλου
Το άλμα του Γιώργου Λάνθιμου από τον arthouse σουρεαλισμό ως την παγκόσμια αναγνώριση χωρίς την απώλεια του προσωπικού του ύφους αποτελεί σίγουρα μία από τις πιο μοναδικές διαδρομές στο κινηματογραφικό στερέωμα. Έχουν περάσει 16 χρόνια από τότε που ο «Κυνόδοντας» συγκλόνισε τις Κάννες, του χάρισε την πρώτη από τις αρκετές υποψηφιότητές του για Όσκαρ και αργότερα τον είδε να συνεργάζεται με σταρ όπως η Nικόλ Κίντμαν και τον Μαρκ Ράφαλο. Έχοντας κερδίσει τη θέση του στο Χόλιγουντ, θα μπορούσε να παραδοθεί στις γενναιόδωρες σειρήνες των υπερηρωικών ταινιών, το faux πρεστίζ του Oscar-bait ή την ευκολία των σίκουελ που δεν ζήτησε κανείς.
Ωστόσο, απέδειξε πως μπορεί να συγκινήσει το πιο ευρύ κοινό με απρόβλεπτες ταινίες, όπως οι πολυβραβευμένες «Ευνοούμενη» και «Poor Things». Με τη σαρωτική επιτυχία του τελευταίου σε όλα τα επίπεδα (πάνω από 100 εκατ. δολάρια στα παγκόσμια ταμεία και ένα δεύτερο Όσκαρ για την αγαπημένη του πρωταγωνίστρια Έμα Στόουν), ο σκηνοθέτης φάνηκε να περνάει στο mainstream, με μια πληθωρική, φεμινιστική και αλλόκοτη ιστορία που αγαπήθηκε ακόμη και από κοινό που κάποτε τον έβλεπε ως «δύσκολο».
Όταν βρίσκεις ανθρώπους που καταλαβαίνεις … είναι πιο εύκολο να χτίσεις μια σχέση εμπιστοσύνης. …Έτσι είναι πιο εύκολο να ρισκάρεις. Ακόμη και αν αποτύχεις, ξέρεις πως βρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους που θα σε στηρίξουν και θα συνεχίσεις τη δουλειά»
Αν για εκείνον η επιτυχία δεν μοιάζει να λειτουργεί ως επιβεβαίωση, αλλά ως πρόκληση να ξεφύγει από το αναμενόμενο και να αμφισβητήσει ό,τι περιμένει από αυτόν ο κόσμος, με τη νέα του ταινία «Βουγονία» (ο τίτλος αναφέρεται στην αρχαιοελληνική πεποίθηση ότι οι μέλισσες γεννιούνται από κουφάρι βοδιού), φαίνεται επιτέλους να ισορροπεί ανάμεσα σε αυτές τις δύο πλευρές. Η «Βουγονία» βρίσκει τον Λάνθιμο στην πιο άμεση και προσιτή εκδοχή του, παραμένοντας μια ταινία ανησυχητική, αστεία και παράλογα ρεαλιστική, που καθρεφτίζει τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Βασισμένη στη θεότρελη, καλτ κορεάτικη ταινία του 2003 «Save the Green Planet!» και γραμμένη από τον Γουίλ Τρέισι (από τους MVP του «Succession»), η «Βουγονία» κινείται ανάμεσα στο θρίλερ (με μια δόση παράνοιας των ταινιών των 70s), στη σάτιρα και το δράμα ομηρίας. Ο Τζέσι Πλέμονς, που ξανασυνεργάζεται με το σκηνοθέτη μετά τη βραβευμένη στις Κάννες ερμηνεία του στις «Ιστορίες καλοσύνης», αγγίζει delulu ερμηνευτικά ύψη ως συνωμοσιολόγος μελισσοκόμος που αποφασίζει να απαγάγει την ισχυρή CEO μιας φαρμακευτικής εταιρείας (την Έμα Στόουν, ποια άλλη;), πιστεύοντας ότι είναι εξωγήινη που σκοπεύει να καταστρέψει την ανθρωπότητα. Ακολουθεί μια κλειστοφοβική, ενίοτε ντελιριώδης και ανηλεής αποδόμηση των ταξικών διαφορών, του καπιταλισμού, της συστημικής αδιαφορίας για τους μη έχοντες και των διαδικτυακών echo chambers.
«Πολλές φορές ο κόσμος φαίνεται πράγματι τρελός», μας λέει ο σκηνοθέτης μέσω Zoom σε απευθείας σύνδεση με το Λος Άντζελες. «Νομίζω πως είναι σχετικά εύκολο να παρατηρείς ορισμένα πράγματα∙ το πιο περίπλοκο είναι να δεις πώς μπορείς να δημιουργήσεις μια δομή που να διερευνά αυτή την πτυχή της ανθρώπινης… τρέλας. Και νομίζω πως αυτό προσπαθούμε να κάνουμε σε κάθε ταινία, να βρούμε μια ιστορία ή μια κατάσταση που να ρίχνει φως σε αυτού του είδους τις ασυνήθιστες συγχρονίες και συμπεριφορές και να επιτρέπει στο κοινό να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα». Άλλωστε οι ταινίες είναι, κατά κάποιον τρόπο, κινηματογραφικά τεστ Ρόρσαχ: παράξενοι και αστείοι καθρέφτες που αποκαλύπτουν περισσότερα για το θεατή παρά για τους ίδιους τους χαρακτήρες. «Νομίζω ότι όλες οι ταινίες μου, ανεξάρτητα από το θέμα τους, έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν μια δομή και να παρουσιάσουν μια ιστορία και χαρακτήρες που επιτρέπουν στους θεατές να εμπλακούν ενεργά, ανάλογα με το ποιοι είναι και τι πιστεύουν. Αυτή η ταινία δεν διαφέρει. Προσφέρει μια αρκετά ακριβή αντανάκλαση του κόσμου που ζούμε, όχι μόνο των συνωμοσιολόγων, αλλά γενικότερα ανθρώπων με πολύ συγκεκριμένες πεποιθήσεις και κοσμοθεωρία, η οποία, με την πρόοδο της τεχνολογίας, συχνά περιορίζεται ακόμη περισσότερο. Η τεχνολογία δημιουργεί χάσματα ανάμεσα σε διαφορετικές αντιλήψεις για τον κόσμο. Νομίζω ότι η ταινία ανοίγει ένα διάλογο γύρω από αυτό».
Credit: Atsushi Nishijima/Focus Features © 2025 All Rights Reserved.
Η σύγκρουση ανάμεσα στη Στόουν και τον Πλέμονς, δηλαδή η ψυχρή λογική απέναντι στην ανεξέλεγκτη εμμονή, γίνεται μικρογραφία της συλλογικής αμφισβήτησης των σημερινών ανθρώπων σε θεσμούς, εδραιωμένα συστήματα, ειδικούς, ακόμα και τη φύση. Ο χαρακτήρας του Πλέμονς, ένας τερατώδης και πολυεπίπεδος αντίπαλος, αποκαλύπτει σταδιακά μια πιο αξιολύπητη πλευρά του και ο Λάνθιμος φροντίζει να ισορροπήσει στην οθόνη, αλλά και μέσα του, αυτή την πολυπλοκότητα των ηρώων του παρά τις καταστροφικές πεποιθήσεις τους. «Νομίζω ότι πάντα ξεκινώ από αυτό το σημείο. Όταν κάτι με ενδιαφέρει, βρίσκω ενσυναίσθηση για όλους τους χαρακτήρες, όσο φρικτές και αν είναι οι πράξεις τους. Και μεγάλο μέρος αυτού προέρχεται και από τους ηθοποιούς, από το πώς ανακαλύπτουν την ανθρωπιά μέσα στους χαρακτήρες τους χωρίς να τους κρίνουν. Εγώ απλώς προσπαθώ να εξασφαλίσω ότι, όσο ακραία και αν είναι η κατάσταση ή η συμπεριφορά τους, υπάρχει πάντα μια κάποια λογική και αιτιολόγηση, τουλάχιστον από τη δική τους οπτική. Και νομίζω ότι αυτό μεταφέρεται τελικά και στο κοινό».
Νομίζω ότι όλες οι ταινίες μου, ανεξάρτητα από το θέμα τους, έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν μια δομή και να παρουσιάσουν μια ιστορία και χαρακτήρες που επιτρέπουν στους θεατές να εμπλακούν ενεργά
Το παιχνίδι με το κοινό είναι, βέβαια, ενσωματωμένο στο DNA της ταινίας: το ερώτημα αν ο χαρακτήρας της Στόουν είναι τελικά από άλλον πλανήτη δίνει στην ηθοποιό την ευκαιρία να μεγαλουργήσει για άλλη μια φορά ερμηνευτικά, με τον ίδιο το σκηνοθέτη της απλώς να τη θαυμάζει. «Το σενάριο είχε μια πολύ συγκεκριμένη και ακριβή δομή γύρω από αυτό το θέμα. Μετά έρχεται η ερμηνεία των ηθοποιών, για την οποία δεν μπορώ να πάρω τα εύσημα. Είναι εξαιρετικοί και έφεραν τις δικές τους ιδέες για τους χαρακτήρες. Η Έμα έχει πει ότι ήταν η πρώτη φορά που σκέφτηκε πώς θα φαινόταν η ερμηνεία της αν κάποιος έβλεπε την ταινία δεύτερη φορά και αυτό ήταν κάτι που είχε στο μυαλό της. Οπότε εγώ είχα σχετικά λίγη δουλειά να κάνω πάνω σε αυτό, απλώς να ρυθμίσω κάποιες λεπτομέρειες στο μοντάζ.» Ο Λάνθιμος, ωστόσο, έχει τη δική του άποψη για τον πυρήνα της «Βουγονίας», που ξεφεύγει από κυριολεκτικές ή προφανείς αντιλήψεις για την πλοκή. «Πάντα πίστευα πως το αν είναι ή όχι εξωγήινη δεν είναι το κύριο θέμα της ταινίας», λέει. «Πιο σημαντική ήταν η αντιπαράθεση ανάμεσα σε ανθρώπους που προέρχονται από εντελώς διαφορετικούς κόσμους, με πολύ διαφορετικές αντιλήψεις για το τι είναι καλό για τον κόσμο και τον πλανήτη. Αυτή η σχέση, αυτή η σύγκρουση και όσα αποκαλύπτονται μέσα από αυτή για την ανθρώπινη φύση ήταν πολύ πιο ουσιαστικά από το τελικό “είναι ή δεν είναι”».
Στη «Βουγονία» ο Λάνθιμος ξανασυναντιέται όχι μόνο με ηθοποιούς σαν τον Πλέμονς και τη Στόουν (με την οποία η καλά καταγεγραμμένη συνεργασία μετράει 4 μεγάλου μήκους ταινίες, 1 μικρού και 1 βίντεο κλιπ), αλλά και με ένα επιτελείο πίσω από τις κάμερες, όπως ο συνθέτης Τζέρσκιν Φέντριξ και ο μοντέρ Γιώργος Μαυροψαρίδης, που του προσφέρει τεράστια βοήθεια, όπως λέει, στη δημιουργική του διαδικασία. «Όταν βρίσκεις ανθρώπους που καταλαβαίνεις, που έχουν πολλά να προσφέρουν και με τους οποίους συνεννοείσαι καλά, είναι πιο εύκολο να χτίσεις μια σχέση εμπιστοσύνης», λέει με τον Φέντριξ να κάθεται δίπλα του, έχοντας υπογράψει το τρίτο κατά σειρά soundtrack του. «Κι αυτό ισχύει για όλους: ηθοποιούς, τεχνικούς, το συνεργείο. Ο ένας επηρεάζει τον άλλον, οι ηθοποιοί αισθάνονται πιο ασφαλείς όταν δουλεύουν με συνεργείο που γνωρίζουν, το συνεργείο ξέρει πώς να είναι πιο αποτελεσματικό, δημιουργικό και συνεργάσιμο με αυτούς τους ανθρώπους. Έτσι είναι πιο εύκολο να ρισκάρεις. Ακόμη και αν αποτύχεις, ξέρεις πως βρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους που θα σε στηρίξουν και θα συνεχίσεις τη δουλειά. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για μένα να έχω γύρω μου αυτούς τους ανθρώπους».
Η ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, Βουγονία προβάλλεται στους κινηματογράφους.
