Η Tabby Fletcher, μια 17χρονη από το Isle of Jura, στα δυτικά παράλια της Σκωτίας, ζει σε ένα τοπίο που πολλοί θα χαρακτήριζαν «παρθένα φύση». Κι όμως, η ίδια έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη με σκληρές εικόνες: νεκρά πουλιά παγιδευμένα σε πλαστικά απορρίμματα και παραλίες γεμάτες σκουπίδια, ξεβρασμένα μετά έπειτα δυνατές καταιγίδες.
«Τον Ιανουάριο είχαμε την καταιγίδα Éowyn», λέει στον Guadian. «Οι τεράστιοι κυματισμοί έφεραν βουνά από πλαστικό στην παραλία κοντά στο σπίτι μου. Είδα νεκρά πουλιά μπλεγμένα σε πλαστικό. Ήταν εμφανές, από τα μικρά κομματάκια μέσα στα αποσυντιθέμενα σώματά τους, ότι είχαν φάει πλαστικό. Υπήρχε κι ένα κατσίκι νεκρό, με το κεφάλι του σφηνωμένο σε πλαστικό δίχτυ ψαρέματος. Ήταν φριχτό».
Αυτή η εμπειρία την ώθησε να ξεκινήσει μια διαδικτυακή καμπάνια, ζητώντας από τη σκωτσέζικη κυβέρνηση να απαγορεύσει πλήρως τα πλαστικά μιας χρήσης. Η σχετική της αίτηση έχει ήδη συγκεντρώσει περισσότερες από 26.000 υπογραφές και την υποστήριξη αρκετών μελών του κοινοβουλίου (MSPs) στις περιοχές Highlands και Islands.
«Περίπου το 50% του πλαστικού που χρησιμοποιούμε στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι για μία μόνο χρήση. Αν το εξαλείψουμε, μειώνουμε σημαντικά το αποτύπωμά μας στο φυσικό περιβάλλον», τονίζει η ίδια.
Μιλά και για άλλες σκληρές εικόνες με τις οποίες έχει έρθει αντιμέτωπη: ελάφια μπλεγμένα σε δίχτυα ψαρέματος, ενώ έψαχναν για φύκια στις ακτές. «Αν μείνουν έτσι, είναι πιθανό να πεθάνουν από την πείνα. Επίσης, οι ίνες των διχτυών αποκολλώνται και παραμένουν στο περιβάλλον».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το πλαστικό απειλεί τη θαλάσσια ζωή μέσω της κατάποσης, του εγκλωβισμού και της τοξικής επιβάρυνσης. Τα μικροσκοπικά κομμάτια που προέρχονται από τη φθορά μεγαλύτερων πλαστικών, αποτελούν μακροπρόθεσμη απειλή τόσο για την άγρια ζωή όσο και για την ανθρώπινη υγεία. Μάλιστα, μπορεί να περιέχουν έως και 16.000 διαφορετικές χημικές ουσίες, αρκετές από τις οποίες συνδέονται με σοβαρά προβλήματα υγείας.
Παρόλο που η κοινότητά της οργανώνει συχνά καθαρισμούς παραλιών, η Tabby πιστεύει ότι η ρύπανση από πλαστικό αυξάνεται και θα συνεχίσει να επιδεινώνεται αν δεν ληφθούν ουσιαστικά μέτρα σε εθνικό επίπεδο.
«Ζούμε σε μια μικρή κοινότητα. Δεν έχεις πολλές ευκαιρίες να στοχεύσεις ψηλά όταν προέρχεσαι από κάτι τόσο μικρό. Γι’ αυτό είναι ενθαρρυντικό να βλέπω ανθρώπους να μου γράφουν, να συμμερίζονται τις ίδιες σκέψεις και ανησυχίες».
Η ελπίδα της είναι η Σκωτία να γίνει η πρώτη χώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο που θα απαγορεύσει τα πλαστικά μιας χρήσης. «Ακόμα κι αν δεν φτάσουμε ως εκεί, αξίζει να ξεκινήσει η συζήτηση και να αποδείξουμε ότι είναι εφικτό».
Παρότι το 20% της πλαστικής ρύπανσης στις θάλασσες προέρχεται από τα λεγόμενα «ghost gear» (δίχτυα και εξοπλισμό ψαρέματος που χάνονται στη θάλασσα), η Tabby επέλεξε να επικεντρωθεί στα πλαστικά μιας χρήσης, καθώς η κυβέρνηση έχει ήδη εξαγγείλει μέτρα για τα αλιευτικά απόβλητα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση State of our Beaches της Marine Conservation Society, το 2024 καταγράφηκε αύξηση 9,5% στα πλαστικά μιας χρήσης που συλλέχθηκαν σε παραλίες του Ηνωμένου Βασιλείου και των Channel Islands, σε σύγκριση με το 2023.
Η Emma Roddick, βουλευτής των Σκοτσέζων Εθνικιστών, δήλωσε σχετικά: «Η κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει πολύ περισσότερα. Είναι όμορφο να βλέπεις μια τόσο νέα κοπέλα να δρα με τέτοιο πάθος». Η ίδια επισημαίνει ότι έχει λάβει παρόμοιες αναφορές από κατοίκους στα νησιά Eigg και Skye, αλλά και από τη χερσόνησο Knoydart, για «λεπτές ίνες πλαστικού» που ξεβράζονται και είναι σχεδόν αδύνατο να απομακρυνθούν από τις παραλίες.
Παραδέχεται, ωστόσο, ότι μια γενική απαγόρευση δεν είναι εύκολη υπόθεση: «Στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται ακόμα πολλά πλαστικά για τα οποία δεν υπάρχει κάποια εναλλακτική. Και δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε κάτι για το οποίο δεν έχουμε την πλήρη δικαιοδοσία».
Η Ariane Burgess, βουλευτής των Πρασίνων, δήλωσε «απίστευτα εντυπωσιασμένη» από την καμπάνια της Tabby και εξέφρασε τη στήριξή της: «Η ποσότητα πλαστικών που καταλήγει στις ακτές μας είναι συγκλονιστική».
Η Kim Pratt, ακτιβίστρια για την κυκλική οικονομία, δηλώνει: «Το πρώτο που πρέπει να κάνει η κυβέρνηση είναι να εφαρμόσει τους νόμους που ήδη υπάρχουν. Η σκωτσέζικη κυβέρνηση έχει μεν απαγορεύσει κάποια πλαστικά μιας χρήσης, όπως μαχαιροπήρουνα, πιάτα και δοχεία φαγητού από φελιζόλ, αλλά οι απαγορεύσεις αυτές δεν εφαρμόζονται στην πράξη. Και ένας νόμος που δεν τηρείται, είναι απλώς κενός».
Παρά το γεγονός ότι η πρότασή της συγκέντρωσε περισσότερες από 32.000 υπογραφές και την υποστήριξη ορισμένων μελών του σκωτσέζικου κοινοβουλίου, η Tabby αποκάλυψε στο TCD πως η αναφορά της απορρίφθηκε έπειτα από σχετική συζήτηση της επιτροπής στις 24 Σεπτεμβρίου. Αυτό το πισωγύρισμα δεν την πτόησε. Αντιθέτως, την ώθησε να ανασυνταχθεί και να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική της. Όπως λέει η ίδια, συνεχίζει να εργάζεται πάνω στο ζήτημα της πλαστικής ρύπανσης, πλέον σε πιο γενικό επίπεδο εκστρατείας, ενώ δηλώνει αποφασισμένη να καταθέσει ξανά αναφορά.
Η πρωτοβουλία της νεαρής κοπέλας από τη Σκωτία δεν είναι η μόνη παγκοσμίως. Και στη χώρα μας οργανώσεις ή κινήσεις πολιτών στοχεύουν στην καταπολέμηση της χρήσης του πλαστικού με τις δράσεις τους να χαίρουν αναγνώρισης. Η πρωτοβουλία «Ελλάδα χωρίς πλαστικά μιας χρήσης», για παράδειγμα, είναι μια συνεργασία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης (Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης) για την καταπολέμηση των πλαστικών μίας χρήσης στην Ελλάδα, εφαρμόζοντας την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή Οδηγία. Επιπλέον, υπάρχουν οργανισμοί όπως το Keep Sea Blue που εργάζονται για μια Μεσόγειο χωρίς πλαστικά, συλλέγοντας και ανακυκλώνοντας πλαστικά απορρίμματα από τις ελληνικές ακτές.
