Η Ύδρα είναι ίσως το μοναδικό νησί στον κόσμο όπου ο αριθμός των καλλιτεχνών κονταροχτυπιέται με εκείνον των γατιών – αν και στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για σχέση ανταγωνισμού αλλά αμοιβαίας φροντίδας. Στο νέο πολιτιστικό τριήμερο ArtCinema Hydra, που φέτος το φθινόπωρο διοργανώθηκε για δεύτερη χρονιά, οι δύο κόσμοι συναντήθηκαν με έναν ακόμα, αναπάντεχο τρόπο. Η διάσωση ενός αδέσποτου στάθηκε κομβική στη διαδρομή ζωής της ιδρύτριάς του, Amanda Palmer, μια διαδρομή που ξεκίνησε από την Αυστραλία, τη Βρετανία και το Λος Άντζελες για να φτάσει έως τον Αργοσαρωνικό.
Η πρώτη φορά που η διεθνώς αναγνωρισμένη δημιουργός, παραγωγός, σκηνοθέτρια και επιχειρηματίας επισκέφτηκε την Ύδρα ήταν το 2008, όταν βρέθηκε στα γυρίσματα μιας ταινίας ως επικεφαλής του τμήματος ψυχαγωγίας του δικτύου Al Jazeera. «Καταγοητεύτηκα από την πολιτιστική και ιστορική σημασία που κουβαλάει το νησί εδώ και πάρα πολλές γενιές» λέει, ενώ μοιραζόμαστε ένα γεύμα σε εστιατόριο του λιμανιού, που μοιάζει, όπως κάθε γωνιά, σαν να έχει βγει από τοπιογραφία. «Επέστρεψα λίγο πριν από τον COVID, το 2019, για την προβολή μιας ταινίας για την οποία είχα συνεργαστεί με τον σκηνοθέτη, και πέρασα δέκα μαγικές μέρες. Παρακολούθησα πολύ σινεμά και μαγεύτηκα από την τοπική καλλιτεχνική κοινότητα».
Το lockdown τη βρήκε στο Λος Άντζελες, να αναπτύσσει τη δική της τηλεοπτική σειρά. Αλλά ο ξαφνικός θάνατος της μητέρας της, στην Αυστραλία, την οδήγησε στην άλλη άκρη του πλανήτη, φέρνοντάς την αντιμέτωπη, για τα επόμενα δύο χρόνια, με «κάποια τραγικά οικογενειακά θέματα. Δεν μπορούσα να σταματήσω να σκέφτομαι αυτό το όμορφο μέρος, όπου είχα νιώσει απίστευτα ελεύθερη. Είχα, άλλωστε, και έναν συμβολικό δεσμό μαζί του, καθώς την πρώτη φορά, το 2008, είχα έρθει με τη μητέρα μου». Μετά την άρση των υγειονομικών περιορισμών, το 2023, αποφάσισε να επιστρέψει στην Ύδρα, για να γιορτάσει τα γενέθλιά της «με στενούς φίλους, που μας είχε χωρίσει η πανδημία».
Ο ξαφνικός θάνατος της μητέρας της, στην Αυστραλία, την οδήγησε στην άλλη άκρη του πλανήτη, φέρνοντάς την αντιμέτωπη, για τα επόμενα δύο χρόνια, με «κάποια τραγικά οικογενειακά θέματα. Δεν μπορούσα να σταματήσω να σκέφτομαι την Ύδρα, όπου είχα νιώσει απίστευτα ελεύθερη».
Σε εκείνο το θεραπευτικό ταξίδι, όπως το αποκαλεί, έκανε μια γνωριμία που της άλλαξε τη ζωή.
Η διάσωση
«Καθόμουν σε ένα καφέ στο λιμάνι, όταν μια πολύ όμορφη και αξιαγάπητη αλλά κοκαλιάρικη γατούλα πήδηξε στην αγκαλιά μου. Εκείνο το πρωί ήμουν μόνη, όλοι υπέφεραν από τζετ λαγκ. Φαινόταν άρρωστη και, καθώς είχα αντιμετωπίσει πρόσφατα τον θάνατο, αποφάσισα να μη συνεχίσω τις διακοπές μου προτού κάνω ό,τι περνούσε από το χέρι μου για να τη βοηθήσω». Έτσι, ανακάλυψε κάτι σοκαριστικό: αν και γατονήσι, η Ύδρα δεν είχε ούτε έναν κτηνίατρο. Έπρεπε να τη μεταφέρει στην ηπειρωτική χώρα για να της προσφέρει τη φροντίδα που χρειαζόταν. «Αναρωτήθηκα τι θα μπορούσα να κάνω για να αλλάξει αυτό. Ταυτόχρονα, ήθελα να γίνω μέρος αυτής της κοινότητας και να προστατεύσω την κληρονομιά της όπως μπορούσα».
«Καθόμουν σε ένα καφέ στο λιμάνι, όταν μια πολύ όμορφη και αξιαγάπητη αλλά κοκαλιάρικη γατούλα πήδηξε στην αγκαλιά μου. Φαινόταν άρρωστη και, καθώς είχα αντιμετωπίσει πρόσφατα τον θάνατο, αποφάσισα να μη συνεχίσω τις διακοπές μου προτού κάνω ό,τι περνούσε από το χέρι μου για να τη βοηθήσω».
Στους μήνες που ακολούθησαν, αγόρασε σπίτι στην Ύδρα και υιοθέτησε τη γατούλα, που θεραπεύτηκε χάρη στην παρέμβασή της και ονομάστηκε Lilycat. «Ζει μαζί μου πλέον, όπως και ο Batman, ένας από τους φίλους της, που προσκάλεσε στο σπίτι μας!».
Η διοργάνωση
Το 2024 η Amanda ίδρυσε στο νησί το ArtCinema, έναν πολιτιστικό οργανισμό και μια πλατφόρμα καλλιτεχνών αφιερωμένα στη στήριξη και ανάδειξη ανεξάρτητων δημιουργών που, είτε κατοικούν στην Ύδρα είτε την αγαπούν ως επισκέπτες, εμπνέονται από αυτήν, όπως τόσοι και τόσοι στο παρελθόν – οι τραγουδιστές και τραγουδοποιοί Μαρία Κάλλας, John Lennon, Rolling Stones, Μελίνα Μερκούρη, Leonard Cohen, οι εικαστικοί Παναγιώτης Τέτσης, Brice Marden, Peter Nolan, οι λογοτέχνες Allen Ginsberg, Γιώργος Σεφέρης, Henry Miller, οι σκηνοθέτες Μιχάλης Κακογιάννης, Ζυλ Ντασέν, Nick Broomfield.
Το 2024 η Amanda ίδρυσε στο νησί το ArtCinema, έναν πολιτιστικό οργανισμό και μια πλατφόρμα καλλιτεχνών αφιερωμένα στη στήριξη και ανάδειξη ανεξάρτητων δημιουργών που, είτε κατοικούν στην Ύδρα είτε την αγαπούν ως επισκέπτες, εμπνέονται από αυτήν, όπως τόσοι και τόσοι στο παρελθόν
Στο ομώνυμο πολιτιστικό τριήμερο (ArtCinema Hydra), δεν την ενδιαφέρει να προσκαλεί τους μεγαλύτερους σταρ του κόσμου ούτε να προσελκύει τεράστια πλήθη (τα οποία, άλλωστε, δεν σηκώνει το νησί), αλλά δημιουργικούς ανθρώπους από διαφορετικούς τομείς «που λειτουργούν με τη φιλοσοφία μιας συλλογικότητας στην οποία μοιραζόμαστε ό,τι αγαπάμε».
Μέσα στην ανεπιτήδευτη συλλογικότητα που ζήσαμε τον Οκτώβριο 2025, μπορούσες να βρεθείς να πίνεις τον πρωινό καφέ σου συζητώντας για τέχνη με ονόματα αναγνωρίσιμα και καταξιωμένα στον χώρο τους, όπως ο σχεδιαστής μόδας Βασίλης Ζούλιας, η ηθοποιός Δωροθέα Μερκούρη και η Gina Belafonte, παραγωγός, σκηνοθέτρια και ακτιβίστρια που συνεχίζει την κληρονομιά του πατέρα της, Harry Belafonte, μαζί με πολλούς ακόμα λιγότερο γνωστούς, τουλάχιστον στην Ελλάδα, αλλά επίσης δημιουργικούς ανθρώπους.
«Το ArtCinema είναι πολλά πράγματα μαζί», λέει η Amanda. «Μια γιορτή της δημιουργικότητας σε όλες τις εκφάνσεις της και της ελευθερίας έκφρασης, και μια ευκαιρία για καλλιτέχνες, ιδιαίτερα ανερχόμενους, να επισκεφτούν το νησί για λίγες μέρες ή και εβδομάδες, να εμπνευστούν, να γίνουν μέρος μιας κοινότητας, να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν».
«Το ArtCinema είναι πολλά πράγματα μαζί. Μια γιορτή της δημιουργικότητας σε όλες τις εκφάνσεις της και της ελευθερίας έκφρασης, και μια ευκαιρία για καλλιτέχνες, ιδιαίτερα ανερχόμενους, να επισκεφτούν το νησί για λίγες μέρες ή και εβδομάδες, να εμπνευστούν, να γίνουν μέρος μιας κοινότητας, να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν».
Ένας από τους φετινούς resident artists προσκλήθηκε για να βοηθήσει την Amanda να υλοποιήσει την αρχική δέσμευσή της, να δημιουργήσει ένα κτηνιατρείο στο νησί. O Καναδός ζωγράφος Stephen Appleby-Barr άφησε για λίγο στην άκρη τις δραματικές φωτοσκιάσεις που παραπέμπουν σε Καραβάτζο για να βουτήξει στο χρώμα και να ανταποκριθεί στην πρόκληση να αποδώσει, μέσα σε επτά μέρες, την παιχνιδιάρικη όσο και μυστηριώδη φύση των μικρών αιλουροειδών της Ύδρας. Το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά από πορτρέτα γάτας, τα έσοδα από τις πωλήσεις των οποίων θα διατεθούν στο κτηνιατρείο. Φυσικά, από αυτά δεν θα μπορούσε να λείπει η Lilycat, την οποία ο ίδιος αποκαλεί «Μόνα Λίζα του ArtCinema».
Το σχέδιο της Amanda είναι, μόλις συγκεντρωθούν οι απαραίτητοι πόροι, να νοικιάσει στο νησί έναν ιδιωτικό χώρο όπου ένας κτηνίατρος, με τον οποίο είναι ήδη σε συνεννόηση, θα έρχεται δύο φορές την εβδομάδα να προσφέρει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Στον ίδιο σκοπό θα συνεισφέρει και η σημαντική Αμερικανίδα φωτογράφος Brigitte Lacombe, η οποία έχει προσκληθεί το 2026, για «ένα φωτογραφικό πρότζεκτ, μια έκθεση και ένα βιβλίο».
Στην άφιξή μου στο δεύτερο ArtCinema Hydra με υποδέχονται οι πίνακες του Stephen Appleby-Barr, που εκτίθενται στο σαλόνι του ιστορικού ξενοδοχείου Υδρούσσα, του ίδιου που είχε φιλοξενήσει, στη δεκαετία του ’50, τη Σοφία Λόρεν (δωμάτιο 304) για «Το Παιδί και το Δελφίνι»: την ταινία που έκανε το νησί γνωστό μέχρι την άλλη άκρη του κόσμου, εκτοξεύοντας τον αριθμό των επισκεπτών του.
Οι πίνακες του Stephen Appleby-Barr εκτίθενται στο σαλόνι του ιστορικού ξενοδοχείου Υδρούσσα, του ίδιου που είχε φιλοξενήσει, στη δεκαετία του ’50, τη Σοφία Λόρεν (δωμάτιο 304) για «Το Παιδί και το Δελφίνι».
Σε αυτή την ταινία είναι αφιερωμένη και η πρώτη κινηματογραφική παραγωγή του ArtCinema, «Hydra and Sophia: Echoes of a Dolphin», σε σκηνοθεσία Αντώνη Σωτηρόπουλου και σενάριο Γεωργίας Ανδρέου, με μαρτυρίες Υδραίων που είχαν ζήσει τα γυρίσματα. Η ιδέα του ντοκιμαντέρ γεννήθηκε από τη γνωριμία της Amanda με έναν από αυτούς, τον ποιητή Γιάννη Γαβαλά. «Ένα πρωί που καθόμασταν μαζί για καφέ, μου είπε ότι το 1956, στα 18 χρόνια του, είχε γνωρίσει τη Σοφία Λόρεν στο λιμάνι. Τότε, συνειδητοποίησα ότι δεν είχαμε ακούσει ποτέ την ιστορία της ταινίας από την οπτική των κατοίκων του νησιού». Στην πρεμιέρα του «Hydra and Sophia: Echoes of a Dolphin» στο ArtCinema Hydra, στο Μανδράκι, οι πρώτες σειρές των καθισμάτων είναι κρατημένες για τους πρωταγωνιστές του: τους ντόπιους αφηγητές, τα παιδιά και τα εγγόνια τους.
Η εμπειρία ενός ArtCinema Hydra είναι τόσο ποικιλόμορφη και πλούσια, που δύσκολα συμπυκνώνεται σε μια γραπτή περιγραφή. Μέσα σε τρεις μέρες, παρακολουθήσαμε ταινίες στον εμβληματικό κινηματογράφο Γαρδένια παρουσία των συντελεστών, όπως την «Bun Tikki» της έναρξης, όπου ο Ινδός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Faraz Arif Ansari έντυσε με το πέπλο της μυθοπλασίας τις αναμνήσεις του από μια παιδική ηλικία όπου ως «διαφορετικός» λαχταρούσε την αγάπη και την αποδοχή.
Στην ταινία «Bun Tikki» της έναρξης ο Ινδός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Faraz Arif Ansari έντυσε με το πέπλο της μυθοπλασίας τις αναμνήσεις του από μια παιδική ηλικία όπου ως «διαφορετικός» λαχταρούσε την αγάπη και την αποδοχή.
Βρεθήκαμε στα εγκαίνια της έκθεσης της Annu Yadav, ινδικής καταγωγής εικαστικού που ζει στη Νέα Υόρκη, σε ένα ερειπωμένο οίκημα, όπου η site-specific εγκατάσταση από αλεύρι, σαν μήτρα ή βόμβα, πλαισιωνόταν από ζωγραφικές απεικονίσεις του γυναικείου σώματος, ευάλωτου, όπως τα εδάφη των χωρών, σε επιθέσεις και κατακερματισμούς.
Συμμετείχαμε σε συναντήσεις ποιητών, σεναριογράφων, σκηνοθετών και ηθοποιών, σε μπαρ και καφέ της Ύδρας, που είχαν περισσότερο τον χαρακτήρα μιας φιλικής σύναξης παρά ενός οργανωμένου event. Μπήκαμε ένας ένας στο πολιτιστικό κέντρο Μελίνα Μερκούρη, στο λιμάνι, και παρακολουθήσαμε prive την ηχητική παράσταση της Julija Castellucci, «Horizontal». Μοιραστήκαμε την εμπειρία της συναυλίας του Αυστραλού μαέστρου και κιθαρίστα Kyran Daniel στο Old Carpet Factory, όπου παρουσίασε ζωντανά το άλμπουμ «Like the Night Itself», που είχε ηχογραφήσει δύο χρόνια πριν – μεγάλο μέρος του, στον ίδιο χώρο.
Βρεθήκαμε στα εγκαίνια της έκθεσης της Annu Yadav, ινδικής καταγωγής εικαστικού που ζει στη Νέα Υόρκη, σε ένα ερειπωμένο οίκημα, όπου η site-specific εγκατάσταση από αλεύρι, σαν μήτρα ή βόμβα, πλαισιωνόταν από ζωγραφικές απεικονίσεις του γυναικείου σώματος, ευάλωτου, όπως τα εδάφη των χωρών, σε επιθέσεις και κατακερματισμούς.
Ακολουθήσαμε διαδρομές που δεν είχαμε ακολουθήσει ποτέ ξανά: τρυπώσαμε σε σοκάκια και σκαρφαλώσαμε σε λόφους με προορισμό σπίτια-ατελιέ καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο, που ζουν και δημιουργούν στο νησί. Μας υποδέχτηκαν στον μικρόκοσμο της τέχνης αλλά και της καθημερινότητάς τους.
Αποχαιρετιστήκαμε με τους άλλους καλεσμένους, με κάποιους από τους οποίους μέσα σε τρεις μέρες είχαμε γίνει φίλοι, μετά την προβολή λήξης, της ταινίας-έκπληξης «Dracula: A Love Tale» του Luc Besson.
Ακολουθήσαμε διαδρομές που δεν είχαμε ακολουθήσει ποτέ ξανά: τρυπώσαμε σε σοκάκια και σκαρφαλώσαμε σε λόφους με προορισμό σπίτια-ατελιέ καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο, που ζουν και δημιουργούν στο νησί.
Ενώ σκορπιζόμασταν σε όλο τον πλανήτη αφήσαμε πίσω μας, ωστόσο, την Amanda και τους στενούς συνεργάτες της, γιατί οι δράσεις του ArtCinema συνεχίζονται όλο τον χρόνο. «Η ιδέα είναι δημιουργοί και φιλότεχνοι να χτίζουμε πρωτοβουλίες με διάρκεια. Επομένως, με το που τελειώνει το τριήμερο, εξετάζουμε τι μπορούμε να κάνουμε μετά, ως αποτέλεσμα των συναντήσεων και των ζυμώσεων που έχουν προηγηθεί, ώστε η Ύδρα να παραμείνει ένα καταφύγιο για ανερχόμενους καλλιτέχνες» μου λέει η Amanda λίγες μέρες αργότερα, σε μια βιντεοκλήση, με τη Lilycat να κοιμάται κουλουριασμένη στην αγκαλιά της, αγνοώντας μακαρίως τις εντυπωσιακές αλυσιδωτές αντιδράσεις που πυροδότησε.
Info
Οι δράσεις του ArtCinema συνεχίζονται. Παρακολουθήστε τις στο www.artcinemahydra.com
