«Είμαι πεπεισμένος ότι θα γίνω κάποια αξία. Θα εγκληματήσετε αν θελήσετε να με αναγκάσετε να ακολουθήσω άλλο κλάδο. Δε θα τον αγαπήσω ποτέ και θα μείνω μια μετριότης, ενώ εμένα η φιλοδοξία μου είναι να γίνω μεγάλος»: Τα λόγια αυτά γράφει ο Γεώργιος Παπανικολάου στον πατέρα του σε μία από τις 120 επιστολές που αποτυπώνουν όλη την πορεία της ζωής και της καριέρας του σπουδαίου γιατρού και ερευνητή. Η επιθυμία του πατέρα του, να τον δει αποκατεστημένο επαγγελματικά στον τόπο καταγωγής του, την Κύμη, ερχόταν σε αντίθεση με τον δικό του διακαή πόθο, να αφοσιωθεί στην έρευνα. Το πολύτιμο και μοναδικό αρχείο παραδόθηκε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης προς φύλαξη από την ανιψιά του, Όλγα Σταματίου, παρουσία μελών της οικογένειάς του.
Ο πρωτοπόρος γιατρός, βιολόγος και ερευνητής, δημιουργός της μεθόδου πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, γνωστής ως Τεστ Παπ, που συνέβαλε στη σωτηρία εκατομμυρίων γυναικών στον κόσμο, αποτυπώνει τις σκέψεις του και την προσωπικότητά του σε αυτές τις επιστολές προς τους γονείς και την οικογένειά του, την αδελφή του, φίλους και συναδέλφους του.
Ο γιατρός, βιολόγος και ερευνητής, δημιουργός της μεθόδου πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, γνωστής ως Τεστ Παπ, που συνέβαλε στη σωτηρία εκατομμυρίων γυναικών στον κόσμο, αποτυπώνει τις σκέψεις του και την προσωπικότητά του σε αυτές τις επιστολές.
Η πρώτη χρονολογείται το 1897, έναν χρόνο πριν να εισαχθεί στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα του. Η τελευταία γράφτηκε το 1961: λίγους μήνες πριν τον αιφνίδιο θάνατό του, ενώ είχε ήδη μετακομίσει στο Μαϊάμι της Φλόριντα, όπου θα αναλάμβανε τη διεύθυνση μεγάλου ερευνητικού κέντρου για τον καρκίνο που αργότερα ονομάστηκε προς τιμή του (Ινστιτούτο Καρκινικών Ερευνών Παπανικολάου). Οι επιστολές διατρέχουν την περίοδο που ήταν φοιτητής στην Αθήνα και αργότερα στη Γερμανία, στη συνέχεια στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Μονακό, όπου εργάστηκε, και φτάνουν ώς τη Νέα Υόρκη, το New York Hospital και το Cornell Medical College, όπου ήταν ερευνητής.
«Θεωρήσαμε ότι το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης είναι ο κατάλληλος χώρος για τη φύλαξη του αρχείου, το οποίο για εμένα έχει τεράστια συναισθηματική αξία», ανέφερε η ανιψιά του κατά την παράδοση του αρχείου. «Ο θείος μου ήταν ένας πραγματικός διανοούμενος, που διάβαζε φιλοσοφία, αγαπούσε πολύ τον Νίτσε και ήταν θερμός υποστηρικτής του δημοτικισμού. Δεν ήταν αφοσιωμένος μόνο στην επιστήμη του αλλά αγαπούσε και την τέχνη, ειδικά την κλασική μουσική, που, θυμάμαι, άκουγε καθημερινά και τον απορροφούσε, καθώς αντηχούσε σε όλο το σπίτι».
Όπως προσθέτει η Όλγα Σταματίου: «Ήταν τη δεκαετία του ’50. Η οικογένειά μου ζούσε στο Λονγκ Άιλαντ, δίπλα στον γιατρό Γιώργο Παπανικολάου, θείο μου και αδελφό της γιαγιάς μου Νίνας, και τη γυναίκα του, τη θεία Μάχη. Θυμάμαι τον θείο Γιώργο πάντοτε άψογα ντυμένο, με γραβάτα και κοστούμι. Του άρεσε να ντύνεται ωραία, αγαπούσε τους ανθρώπους, τη ζωή. Επίσης του άρεσε πολύ να παίζει χαρτιά, αλλά είχε και πολύ χιούμορ. Θυμάμαι ένα βράδυ, όταν η μητέρα μου ήταν έτοιμη να γεννήσει την αδελφή μου, που ο θείος Γιώργος λέει στον πατέρα μου: πες στη Μαίρη να περιμένει, πρέπει να τελειώσουμε το παιχνίδι μας».
«Θυμάμαι ένα βράδυ, όταν η μητέρα μου ήταν έτοιμη να γεννήσει την αδελφή μου, που ο θείος Γιώργος λέει στον πατέρα μου: πες στη Μαίρη να περιμένει, πρέπει να τελειώσουμε το παιχνίδι μας».
Η σύζυγος τού Γιώργου Παπανικολάου, Μάχη Μαυρογένους, απόγονος της Μαντώς Μαυρογένους, σύμφωνα με τη μαρτυρία της ανιψιάς τους, ήταν απασχολημένη με το σπίτι και πάντοτε περιποιείτο τον «θείο Γιώργο» που όταν δούλευε δεν έπρεπε να έχει κανενός είδους περισπάσεις. Ασχολείτο πολύ με τον κήπο της, στον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο που της απέμενε, καθώς τις περισσότερες ώρες ακολουθούσε το αυστηρό πρόγραμμα τού συζύγου της, βοηθώντας τον στην έρευνα. Ήταν εκείνη που τον στήριξε σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του και έμεινε στην Αμερική μέχρι το τέλος της ζωής της, διαφυλάσσοντας το σπουδαίο έργο του.
Αποσπάσματα των επιστολών του
Προς τους γονείς του (4/10/1910): «Διατήρησις υψηλοτέρων ιδανικών είναι δυστυχώς αδύνατος εις τον τόπον αυτόν και όλα τα επαγγέλματα έχουν μόνον ένα σκοπόν: το χρηματίζεσθαι. Εγνώρισα εκ του πλησίον όλους τους επιστήμονας και είδα ότι κανείς δεν στέκεται εις το ύψος ενός αληθινού σοφού, διά τον οποίον η επιστήμη δεν είναι βιοποριστικόν επάγγελμα, αλλά ανάγκη και σκοπός της ζωής. Εις αυτόν τον τόπον είδα ευθύς ότι μου είναι αδύνατον να ζήσω και δι’ αυτό απεφάσισα, καταπνίγων όλα τα αισθήματα της αγάπης και της νοσταλγίας, να ζητήσω καταφύγιον εις μίαν οιανδήποτε από τας χώρας εκείνας, όπου όλαι αι εκφάνσεις της ζωής έχουν φθάσει εις υψηλοτέραν εξέλιξιν και όπου η επιστήμη απολαύει κάπως μεγαλυτέρας τιμάς».
«Απεφάσισα, καταπνίγων όλα τα αισθήματα της αγάπης και της νοσταλγίας, να ζητήσω καταφύγιον εις μίαν οιανδήποτε από τας χώρας εκείνας, όπου όλαι αι εκφάνσεις της ζωής έχουν φθάσει εις υψηλοτέραν εξέλιξιν και όπου η επιστήμη απολαύει κάπως μεγαλυτέρας τιμάς».
Προς την αδελφή του (6/10/1910): «Στο γάμο μου δεν κάλεσα κανέναν, γιατί ήξευρα πως όλοι θα ήσαν εναντίον ενός τέτοιου τολμήματος. Όλοι θα ελάμβαναν περισσότερο οικονομικά και και οικογενειακά ζητήματα υπ’ όψιν, ενώ εγώ πιστεύω πως σ’ αυτάς τας περιστάσεις τα σπουδαιότερα είναι τα ψυχολογικά. Άλλως τε θα ήμουν ασυνεπής προς τον εαυτό μου, γιατί σήμερα πιστεύω ακραδάντως πως ο γάμος όπως γίνεται συνήθως είναι ανήθικος. Ο άντρας δεν πρέπει να πουλιέται σε μια γυναίκα και να αποβλέπη στην απόκτησι ενός χρηματικού ποσού, προωρισμένου να τον διαφθείρη, αλλά να ζητάει ένα άξιο σύντροφό του, ικανό να τον ενδυναμώση και να του ενισχύση τας δημιουργικάς και ηθικάς δυνάμεις του. Βλέπεις ότι είμαι ολίγο ιδιόρρυθμος στας ιδέας μου και γι ‘ αυτό ηναγκάσθην να ενεργήσω αυθαιρέτως».
Info
mcf.gr
