Υπάρχουν χρονιές που το Met Gala εντυπωσιάζει με την υπερβολή. Άλλες φορές, με την φαντασία ή τις ιστορικές αναφορές. Κάθε χρόνο όμως ανταποκρίνεται στο θέμα της ετήσιας έκθεσης του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης. Με dress code το «Tailored for You», οι σταρ που θα παρευρεθούν στην εκδήλωση φέτος, καλούνται να αποδώσουν φόρο τιμής σε ένα θεματικό αφιέρωμα με βαθιές ιστορικές ρίζες. Το «Superfine: Tailoring Black Style» είναι μια πολιτισμική και ιστορική εξερεύνηση του Μαύρου στιλ τα τελευταία 300 χρόνια, βασισμένη στην έννοια του Dandyism (δανδισμός), μιας αισθητικής που συνδυάζει το στιλ με την αντίσταση, τη μόδα με την ταυτότητα, και την κομψότητα με την πολιτική.
Black dandyism: Μια αντισυμβατική ταυτότητα
Ο δανδισμός, ή dandyism, γεννήθηκε στην Ευρώπη του 18ου αιώνα ως μια μορφή εκλεπτυσμένης ανδρικής ένδυσης. Όμως, όταν υιοθετήθηκε από μαύρους άνδρες, έγινε τρόπος ζωής και πολιτικής δήλωσης. Σύμφωνα με τη Monica L. Miller, συγγραφέα του βιβλίου Slaves to Fashion: Black Dandyism and the Styling of Black Diasporic Identity, το Black Dandyism έγινε εργαλείο αυτοπροσδιορισμού και αντίστασης απέναντι σε μια κοινωνία που αρνούνταν να αποδεχτεί την ενσωμάτωση και την αυτοδιάθεση των Μαύρων.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η κουλτούρα αυτή καταγράφεται από την εποχή των σκλαβοπάζαρων, μέχρι τα κοστούμια των σύγχρονων καλλιτεχνών. Η ένδυση χρησιμοποιείται ως μέσο διεκδίκησης, αξιοπρέπειας και ορατότητας. Ναι μεν μιλάμε για tailoring, υψηλή αντρική ραπτική και κοστούμια, δεν πρόκειται όμως για μια ασπρόμαυρη ή μπεζ εκδοχή. Μέσα από τα υπερβολικά, κομψά, τα θεατρικά κοστούμια —όπως εκείνα που φόρεσε ο André 3000 ή η Grace Jones— διαμορφώνεται μια ταυτότητα που είναι ταυτόχρονα τολμηρή, queer, άτακτη και στεντόρεια. Στον αντίποδα της σημερινής τάσης των πανίσχυρων λευκών αντρών που επιλέγουν το “unstyled is power” — την αισθητική της αδιαφορίας — οι Μαύροι άντρες συχνά δεν έχουν αυτό το «προνόμιο». Η κομψότητά τους γίνεται ασπίδα απέναντι σε μια κοινωνία που τους κρίνει αυστηρά. Ντύνονται για να διεκδικήσουν τον χώρο τους. Για να τους πάρουν στα σοβαρά.
Ο τίτλος Superfine δεν είναι τυχαίος. Αντλείται από τα απομνημονεύματα του Olaudah Equiano, ενός πρώην σκλάβου που το 1766 πλήρωσε πάνω από οκτώ λίρες για ένα κοστούμι από superfine ύφασμα, θέλοντας να γιορτάσει την ελευθερία του. Δεν ήταν μόνο ένδυμα, αλλά σύμβολο, πανοπλία και δήλωση: “είμαι ελεύθερος και αξίζω να φαίνομαι έτσι”.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Tην εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα zoot suits – μακριά σακάκια με βάτες στους ώμους φορεμένα πάνω από φαρδιά παντελόνια – έγιναν δημοφιλή μεταξύ των Μαύρων αντρών, των μουσικών της jazz και των ακτιβιστών, και εξελίχθηκαν σε σύμβολο αντίστασης. Προερχόμενα από το Χάρλεμ της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του 1930, τα zoot suits θεωρούνται από πολλούς ως «το πρώτο αυθεντικά αμερικανικό κοστούμι», όπως εξηγεί η Clarissa Esguerra, επιμελήτρια κοστουμιών και υφασμάτων στο Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες, στη Los Angeles Times. Το στιλ αυτό υιοθετήθηκε σταδιακά και από άλλες μειονότητες, και οι τολμηροί σχεδιασμοί του κατέστησαν τους Chicanos στόχο ρατσιστικής βίας στο Λος Άντζελες της δεκαετίας του 1940 – σε μια εποχή που τα υφάσματα βρίσκονταν υπό αυστηρή επιτήρηση και περιορισμό.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Όμως το “Black dandyism” δεν αποτελεί αποκλειστικά αμερικανικό φαινόμενο. Την ίδια περίπου περίοδο, στη Νότια Αφρική του Απαρτχάιντ, εμφανίστηκαν οι tsotsis – νεαροί Μαύροι που φορούσαν παντελόνια στενά στον αστράγαλο και αντέγραφαν το στιλ των Αμερικανών σταρ του σινεμά. Παράλληλα, άλλοι Μαύροι δανδήδες της Νότιας Αφρικής, γνωστοί ως swenkas, διαγωνίζονταν σε ενδυματολογικές «μονομαχίες», όπου η κομψότητα ήταν ζήτημα τιμής. Στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, οι Sapeurs – Μαύροι δανδήδες με άψογη αισθητική – συμμετέχουν σε παρελάσεις επιδεικνύοντας την ενδυματολογική τους αρτιότητα. Το κίνημα αυτό ανάγεται στη δεκαετία του 1970, όταν τα παιδιά των Κονγκολέζων που σπούδαζαν στο Παρίσι επέστρεφαν φέρνοντας μαζί τους τις τελευταίες ευρωπαϊκές τάσεις στη μόδα, όπως σημειώνει ο ερευνητής Daouda Coulibaly σε άρθρο του στο The Conversation.
Γιατί είναι επίκαιρο;
Η παρουσία των Colman Domingo, Lewis Hamilton, A$AP Rocky, Pharrell Williams και του LeBron James ως φετινοί συμπροεδρεύοντες, πλάι στην Anna Wintour, δεν είναι τυχαία. Κάθε ένας από αυτούς έχει συμβάλει με τον δικό του τρόπο στη διαμόρφωση του σημερινού πολιτιστικού τοπίου – όχι μόνο με το έργο του αλλά και με το στιλ του. Από το avant-garde tailoring του A$AP Rocky, τον πρώτο μαύρο άνδρα που πρωταγωνίστησε σε καμπάνια του Dior, την κλασική αλλά τολμηρή κομψότητα του Colman Domingo στα κόκκινα χαλιά, τη φουτουριστική προσέγγιση του Pharrell στον Louis Vuitton, μέχρι την ήσυχη αλλά εμφατική δύναμη της αισθητικής του LeBron James, όλοι τους ενσαρκώνουν την φιλοσοφία του Dandy.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η φετινή θεματολογία λειτουργεί και ως φόρος τιμής σε εμβληματικές μορφές της μόδας όπως ο André Leon Talley, ο οποίος υπήρξε για χρόνια η ψυχή του Met Gala, προσφέροντας έναν σπάνιο συνδυασμό εκλεπτυσμένου στιλ, βαθιάς γνώσης και πολιτισμικής επίγνωσης. Ο Talley, ως πρώτος Μαύρος creative director στη Vogue, άνοιξε δρόμους όχι μόνο για τους Μαύρους στον χώρο της μόδας, αλλά και για μια ευρύτερη κατανόηση του τι σημαίνει να είναι κανείς ορατός και αυθεντικός. Η απουσία του γίνεται αισθητή, μα το πνεύμα του είναι παρόν.
Σε μια εποχή όπου ο πολιτικός λόγος γύρω από τη φυλή, την ιστορική μνήμη και την κοινωνική ανισότητα παραμένει φορτισμένος, ειδικά επί προεδρίας Τραμπ, το Met Gala του 2025 κάνει μια σημαντική δήλωση. Δεν τιμά απλώς τις ραφές και τα πατρόν, αλλά τη δημιουργικότητα ως μέσο απελευθέρωσης. Όταν η Michelle Obama επιλέγει δημιουργία του Christopher John Rogers ή όταν η Janelle Monáe εμφανίζεται με ανδρόγυνο tuxedo, στέλνουν ένα σαφές μήνυμα: το στιλ είναι επιλογή με νόημα. Σε καιρούς που η Μαύρη ιστορία συχνά αποσιωπάται ή ξαναγράφεται, η μόδα —το πιο ορατό και φωνογραφημένο πολιτισμικό μέσο— γίνεται εργαλείο αποκατάστασης.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Από τη Josephine Baker μέχρι τη Gladys Bentley, από το Harlem Renaissance μέχρι το hip-hop σήμερα, αυτά τα icons της μαύρης κουλτούρας έντυσαν την ορατότητά τους με χρώμα, φόρμα και φαντασία. Μέσα από το θέμα «Superfine», το Met Gala 2025 μας καλεί να κοιτάξουμε πέρα από τα εντυπωσιακά ρούχα και να αναγνωρίσουμε τις ιστορίες που υφαίνονται ανάμεσα στις ραφές. Να δούμε τη μόδα όχι μόνο ως έκφραση πολυτέλειας, αλλά ως μορφή επιβίωσης, ανατροπής και προσωπικής δήλωσης. Και φέτος, οι πρωταγωνιστές του κόκκινου χαλιού δεν θα περπατούν απλώς μπροστά στις κάμερες, αλλά θα συνεχίσουν να γράφουν ιστορία.
Από την Πετρίνα Κίτη
