Τα παπούτσια με σχισμή στο δάχτυλο —τα «παπούτσια με τα νύχια», τα «παπούτσια-οπλές», τα «παπούτσια που φαίνονται ακριβά αλλά νιώθεις φτωχός όταν τα φοράς»— είναι τα πιο αντιφατικά και πολυσυζητημένα υποδήματα στη σύγχρονη μόδα. Δεν είναι για όλους. Αυτό είναι μέρος της γοητείας τους.
Τα Tabi του Maison Margiela, από τη στιγμή που περπάτησαν για πρώτη φορά την παριζιάνικη πασαρέλα το 1988, δεν έφυγαν ποτέ πραγματικά. Έγιναν cult. Μετουσιώθηκαν. Μεταμορφώθηκαν από ένα οριακά γελοίο split-toe σχέδιο σε διαβατήριο για μια εσωτερική λέσχη ανθρώπων που ξέρουν. Ή νομίζουν πως ξέρουν. Σε κάθε περίπτωση, τα Tabi δεν είναι «απλώς παπούτσια» — είναι στάση. Είναι meme.
View this post on Instagram
Από τις αυλές των σαμουράι στα χιπ καφέ του Instagram
View this post on Instagram
Η ιστορία των Tabi ξεκινά πολύ πριν τη Margiela. Η πρώτη εμφάνιση των Tabi, όπως την αναγνωρίζουμε σήμερα, εντοπίζεται στην Ιαπωνία του 15ου αιώνα. Η λέξη «tabi» (足袋) μεταφράζεται κυριολεκτικά ως «θήκη για το πόδι», και αρχικά αφορούσε κάλτσες φτιαγμένες από βαμβάκι ή μετάξι, λευκές, βαμβακερές, split-toe, και φτιαγμένες για να φοριούνται με zōri ή geta — παραδοσιακά ιαπωνικά σανδάλια με λουρί ανάμεσα στα δάχτυλα. Εκείνη την εποχή, οι κάλτσες αυτές ήταν status symbol: βαμμένες μοβ ή χρυσές για την αριστοκρατία, ενώ οι κοινές τάξεις περιορίζονταν σε μπλε ή ακατέργαστους ουδέτερους τόνους. Τα λευκά tabi, που συμβόλιζαν αγνότητα και σεβασμό, φοριούνταν μόνο σε τελετουργικές περιστάσεις: γάμους, τελετές τσαγιού, ή στην παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων Noh, όπου η κάθαρση ήταν συμβολική αλλά και υλική. Η μόδα, όπως πάντα, εξυπηρετούσε το ταξικό σύστημα.
View this post on Instagram
Στον 20ό αιώνα, οι jika-tabi —με λεπτή λαστιχένια σόλα— γίνονται εργατικό παπούτσι. Ο Shōjirō Ishibashi, που σχεδίασε τα πρώτα jika-tabi με ελαστική σόλα το 1922, χρησιμοποίησε τα έσοδα για να ιδρύσει την εταιρεία ελαστικών Bridgestone. Από εκεί κι έπειτα, εργάτες, αγρότες και τεχνίτες υιοθέτησαν τα tabi ως πρακτικό σύμβολο ανθεκτικότητας και ελευθερίας κινήσεων. Όχι τυχαία, τα φοράνε ακόμη και σήμερα πολλοί Ιάπωνες οικοδόμοι — αυτή τη φορά με ατσάλινα καλύμματα και εργονομικό σχεδιασμό.
View this post on Instagram
Το 1951, ο Shigeki Tanaka τρέχει και νικά στον Μαραθώνιο της Βοστώνης φορώντας split-toe sneakers. Μισό αιώνα αργότερα, η Nike κάνει το ίδιο με το Air Rift. Το σχήμα —ανθεκτικό, περίεργο, εργονομικό— ποτέ δεν εξαφανίζεται. Αλλά ποτέ δεν είναι και πραγματικά «mainstream».
View this post on Instagram
Από το εργοτάξιο στην πασαρέλα
Όταν ο Martin Margiela επισκέφθηκε την Ιαπωνία στα τέλη της δεκαετίας του ’80, μαγεύτηκε από τη λιτότητα και λειτουργικότητα των jika-tabi. Τα ερμήνευσε με τον δικό του φετιχιστικό, αντι-μόδα τρόπο. Στο πρώτο του σόου στο Παρίσι το 1988, τα μοντέλα φορούν tabi boots — φτιαγμένα με δέρμα, γεωμετρική φτέρνα, και το χαρακτηριστικό split-toe. Φεύγοντας από την πασαρέλα, αφήνουν πίσω τους κόκκινα αποτυπώματα σαν αίμα ή μπογιά. Κάτι ανάμεσα σε πατημασιά και οπλή. Σημάδια ότι «κάτι πέρασε από εδώ» — κάτι άλλο.
View this post on Instagram
Τα πρώτα αυτά μποτάκια μπήκαν κατευθύαν στην κατηγορία anti-fashion. Κανείς δεν ήθελε να τα κατασκευάσει. Ήταν υπερβολικά περίεργα. Ο μόνος που δέχτηκε ήταν ο Ιταλός τεχνίτης ονόματι Mr. Zagato, ο οποίος ένιωσε ρίγος όταν είδε το πρωτότυπο σχέδιο. Η υπόλοιπη βιομηχανία… σιώπησε. Μέχρι που δεν μπορούσε να αγνοήσει.
View this post on Instagram
Το κόψιμο ανάμεσα στα δάχτυλα μετατράπηκε από ανατομική ανάγκη σε στυλιστική υπογραφή. Από τότε, οι Tabi της Margiela είναι σε συνεχή παραγωγή: από ankle boots και loafers, μέχρι μπαλαρίνες και ψηλοτάκουνες γόβες. Το 2023, ήταν το νούμερο 1 προϊόν στο Lyst Index του Q3. Και η τιμή; Από 600$ για sneakers έως και 4000$ για διακοσμημένα με rhinestones lace-ups — δηλαδή, από statement σε cult φετίχ.
Η ομορφιά του άσχημου
Για τον Margiela, τα Tabi ήταν ένας τρόπος να κάνεις το σώμα ένδυμα, να θολώσεις τη γραμμή μεταξύ φυσικού και φτιαγμένου, να προκαλέσεις την uncanny valley — εκείνη τη λεπτή ανατριχίλα που νιώθεις όταν κάτι είναι σχεδόν ανθρώπινο, αλλά όχι ακριβώς. Μοιάζουν με πόδι. Αλλά όχι το δικό σου. Μοιάζουν με ζώου ή με κάτι που θα φορούσε ένα πλάσμα από το μέλλον. Ή από μια παλαιότερη, αλλόκοτη εκδοχή του παρελθόντος.
View this post on Instagram
Κανείς δεν φοράει Tabi επειδή είναι «ωραία». Τα φοράς γιατί είναι κάτι άλλο. Είναι το απόλυτο σύμβολο του ugly chic. Ένα statement για το πώς η μόδα δεν είναι πάντα για να ευχαριστεί το μάτι, αλλά για να προκαλεί την ψυχή. Οι Tabi είναι ένα «rorschach test» για το τι σημαίνει κομψότητα. Οι φίλοι σου θα σε ρωτήσουν αν είναι άνετα. Τα παιδιά θα σε δείξουν. Οι μαμάδες τους θα τα μαλώσουν. Κάποιοι θα σε μισήσουν άλλοι θα γοητευτούν από την περιέργεια, και όσοι ξέρουν δεν θα σου κλείσουν καν το μάτι γιατί είναι σνομπ. Δεν υπάρχουν ουδέτεροι.
Tabi memes
Και μετά ήρθαν τα social media.
@nextlevellexuss Girls and gays of TikTok please get to work 😭 #nycdating #tinderhorrorstories #hingedating #margielatabis #nyc#greenscreen ♬ Dance You Outta My Head – Cat Janice
Κάποια στιγμή το TikTok κατέρρευσε — όχι λόγω ενός παγκόσμιου σκανδάλου, αλλά επειδή ένας τύπος ονόματι Joshua έκλεψε τις Tabi Mary Janes της κοπέλας που γνώρισε από το Tinder. Η Lex, η οποία είχε λάβει τα παπούτσια ως δώρο από τον πατέρα της, κατέγραψε την ιστορία της κλοπής σε σειρά βίντεο. Ο Joshua έγινε γνωστός ως “Tabi Swiper”, και ολόκληρο το #tabitok μετατράπηκε σε ένα λαβύρινθο από revenge plots, φιλοσοφία μόδας και συζητήσεις του τύπου: «Τα Air Rifts δεν μετράνε». Οι Tabi είχαν γίνει πλέον παγκόσμιο inside joke με τη Google να καταγράφει αύξηση 342% στις αναζητήσεις και τις τιμές στα μεταχειρισμένα χτυπούν κόκκινο.
Όχι μόδα — φαινόμενο
Ο Margiela μπορεί να ήταν ο πρώτος που τα μετέφερε στη Δύση με όρους υψηλής μόδας, αλλά τα Tabi δεν ανήκουν πια ούτε στον ίδιο. Ανήκουν σε όλους: στους TikTokers, στους εργάτες του Κιότο, στις fashion queens της Νέας Υόρκης, στις minimal runners του Βερολίνου, στις φοιτήτριες καλών τεχνών της Αθήνας.
Τα Tabi είναι η απόδειξη ότι όταν η παράδοση συνδέεται με αυθεντικότητα και λειτουργία, μπορεί να μετατραπεί σε σύμβολο — χωρίς να χάσει την ψυχή της. Είναι παπούτσια που θυμίζουν ότι η μόδα δεν χρειάζεται να είναι όμορφη για να αφήνει σημάδι.
