Στους δρόμους του Ιράν, και ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα, την Τεχεράνη, διαμορφώνεται σιωπηλά μια νέα πραγματικότητα, καθώς γυναίκες κυκλοφορούν δημόσια χωρίς να φορούν στο κεφάλι τη μαντήλα τους, κάτι που θεωρείται υποχρεωτικό βάσει νόμου.

Δεν πρόκειται για επίσημη αλλαγή πολιτικής, μιας κα ο νόμος εξακολουθεί να προβλέπει την κάλυψη των μαλλιών και τη σεμνή ένδυση βάσει της Σαρία. Ωστόσο, στην πράξη, το κράτος φαίνεται να έχει περιορίσει την επιβολή του νόμου.

Ολοένα και περισσότερες γυναίκες περπατούν στους δρόμους με τα μαλλιά ακάλυπτα, ακόμα και μπροστά σε κυβερνητικά κτίρια ή κοντά σε αστυνομικά τμήματα. Πολλές φέρουν ένα μαντήλι χαλαρά περασμένο στον λαιμό, πιθανότατα, για να είναι προετοιμασμένες «σε περίπτωση ανάγκης», αναφέρουν διεθνή ρεπορτάζ.

Όπως περιγράφει ο δημοσιογράφος Richard Engel του NBC News, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα την Τεχεράνη, περίπου το 30 με 40% των γυναικών στους δρόμους δεν φορούν hijab.

«Περνούν δίπλα από τις Αρχές και κανείς δεν τους λέει τίποτα. Έχει σταματήσει να εφαρμόζεται σε καθημερινή βάση ο νόμος και αυτό είναι μια σημαντική αλλαγή».

Την ίδια στιγμή, Ιρανή δημοσιογράφος και ερευνήτρια φύλου που ζει στην Τεχεράνη δηλώνει στη Deutsche Welle ότι «το Ιράν έχει αλλάξει» και ότι η αλλαγή αυτή δεν μπορεί πλέον να ανατραπεί.

«Δεν μπορούν πια να μας αναγκάζουν να φοράμε hijab κάθε φορά που βγαίνουμε από το σπίτι», λέει. Η ίδια επιλέγει να εμφανίζεται χωρίς μαντήλα και ενθαρρύνει και άλλες γυναίκες να κάνουν το ίδιο παρά τις απειλές και τις παρενοχλήσεις από το καθεστώς.

​Η απαρχή της αλλαγής

Η απαρχή αυτής της σταδιακής μεταστροφής εντοπίζεται στον Σεπτέμβριο του 2022 και στον θάνατο της 22χρονης Jina Mahsa Amini, η οποία συνελήφθη από την «αστυνομία ηθών» με την κατηγορία ότι δεν φορούσε σωστά το χιτζάμπ της και πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. Η φωτογραφία των γονιών της στο νοσοκομείο, δημοσιευμένη από τη δημοσιογράφο Niloufar Hamedi, έγινε σύμβολο μιας εθνικής εξέγερσης και προκάλεσε το μαζικό κίνημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία». Η δημοσιογράφος φυλακίστηκε για 17 μήνες και κατηγορήθηκε για «προπαγάνδα κατά του συστήματος» και «συνεργασία με εχθρική κυβέρνηση». Τελικά, αφέθηκε ελεύθερη τον Ιανουάριο του 2024 και έλαβε προεδρική χάρη ένα μήνα αργότερα.

Υπενθυμίζουμε ότι η νεαρή γυναίκα, η φοιτήτρια Mahsa Amini, τιμήθηκε με το βραβείο Ζαχάροφ – «Σύμβολο ελευθερίας μετά θάνατον» στο Στρασβούργο.

Το Μάιο του 2024, η κηδεία της Ιρανής συγγραφέα Shiva Aristoui σηματοδότησε ακόμη ένα σημείο καμπής. Τη σορό της μετέφεραν γυναίκες χωρίς hijab κάτι που μέχρι πρότινος θεωρούταν ανήκουστο σύμφωνα με τα θρησκευτικά και κοινωνικά πρότυπα. Το συγκεκριμένο τελετουργικό, που παραδοσιακά αποτελεί ανδρικό καθήκον, έγινε πράξη γυναικείας χειραφέτησης.

Παράλληλα, προσωπικότητες στη δημόσια σφαίρα επιλέγουν να εμφανιστούν χωρίς μαντήλα ακόμη και σε συνεντεύξεις στην τηλεόραση, απόφαση που παλαιότερα μπορούσε να επιφέρει μέχρι και θάνατο. Όπως σημειώνει η δημοσιογράφος Yalda Hakim του Sky News στο σχετικό ρεπορτάζ της, «δεν μπορούμε να υπερτονίσουμε πόσο γενναία είναι αυτή η στάση».

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη RFE/RL (@rfe.rl)

​Υποχωρεί όντως το κράτος;

Αν και πολλοί βλέπουν την παύση της καθημερινής επιβολής του hijab ως παραδοχή ήττας, η αλήθεια είναι πιο σύνθετη, αναφέρει σε άρθρο της η DW. Ο συντηρητικός πολιτικός Ali Motahari δήλωσε πρόσφατα ότι η αστυνομία πρέπει να επεμβαίνει μόνο σε «κατάφωρες παραβιάσεις» του ενδυματολογικού κώδικα. Αξίζει, όμως, να σημειωθεί ότι ο ίδιος είχε ζητήσει αυστηρότερη επιβολή του νόμου το 2014, θέτοντας ερωτήματα όπως: «Γιατί επιτρέπεται στις γυναίκες να φορούν παντελόνια κάτω από τα παλτό τους;».

Η κυβέρνηση, εν μέσω σοβαρών εσωτερικών και εξωτερικών κρίσεων, φαίνεται να επιλέγει την τακτική της σιωπηλής υποχώρησης. Όμως, η δημόσια συζήτηση για την επαναφορά της αστυνομίας ηθών και η προώθηση νέων αυστηρότερων νομοθεσιών παραμένουν ανοιχτά ζητήματα. Η θεολόγος και ακτιβίστρια Sedigheh Vasmaghi, η οποία έχει επίσης φυλακιστεί, δηλώνει πως «κάθε μέτρο που φαίνεται αποτελεσματικό θα εξεταστεί και πιθανώς θα επιχειρηθεί να εφαρμοστεί».

Παρά τις πιέσεις, η αλλαγή μοιάζει πια δύσκολο να ανατραπεί. «Το πολιτικό σύστημα δεν έχει αποδεχθεί την αντίσταση των γυναικών, αλλά δεν έχει και τη δύναμη να τη σταματήσει», σημειώνει η Vasmaghi. «Οι Ιρανές που επιλέγουν να απορρίψουν το υποχρεωτικό hijab, γνωρίζουν τους κινδύνους, αλλά συνεχίζουν».

Advertisement - Continue Reading Below
Advertisement - Continue Reading Below