Στο κατώφλι της νέας θεατρικής σεζόν, το φουαγιέ του Θεάτρου Παλλάς είναι σαν ένα ησυχαστήριο στο κέντρο της Αθήνας και ταυτόχρονα σαν ένα σκηνικό βγαλμένο από το παρελθόν. Αυτό το περιβάλλον με τη διαχρονική φινέτσα είναι το ιδανικό για μια συζήτηση για την «Αλεξάνδρεια», τη νέα, λαμπερή παραγωγή σε σκηνοθεσία Φωκά Ευαγγελινού, που ανεβαίνει στη σκηνή από τις 14 Νοεμβρίου, με μια από τους πρωταγωνιστές της, τη Χριστίνα Αλεξανιάν.
Παρόλο που πολλοί από εμάς τη γνωρίσαμε μέσα από τηλεοπτικές σειρές με υποθέσεις σύγχρονες της εποχής τους («Μη φοβάσαι τη φωτιά», «Λόγω τιμής» κ.λπ.), η ηθοποιός απολαμβάνει ιδιαίτερα να ταξιδεύει στον χρόνο μέσα από τους ρόλους της. Φέτος θα έχει πολλές ευκαιρίες να το κάνει: πέρα από τη νέα της θεατρική παράσταση, σε δύο σειρές εποχής της ΕΡΤ («Θάλασσες μας χώρισαν», «Από ήλιο σε ήλιο»), αλλά και στις παραστάσεις «Τα τετράδια της Ανζέλ Κουρτιάν» (την ιστορία μιας Αρμένιας που έζησε τον πόλεμο και τη γενοκτονία, «έναν θεατρικό μονόλογο που έγραψα, σκηνοθέτησα και αγαπώ πολύ»), που σκοπεύει να συνεχίσει να ανεβάζει και φέτος, έστω σποραδικά.
Στην «Αλεξάνδρεια» υποδύεται την «Καλλιόπη Σαργίνη, σύζυγο βαμβακεμπόρου», από διακεκριμένη οικογένεια. «Έχουμε δύο παιδιά, μια κόρη και έναν γιο. Ο γιος μας ερωτεύεται την Άννα και από αυτό το ειδύλλιο ταξιδεύουμε στα χρόνια του μεγαλείου της Αλεξάνδρειας και διανύουμε όλα τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα της», σε μια εποχή που η πόλη είναι «ένα χωνευτήρι ιδεών, θρησκειών, πολιτισμών».
Το έργο είναι μυθοπλασία αλλά πατά στην Ιστορία. «Η Ζέτη Φίτσιου [η συγγραφέας του πρωτότυπου θεατρικού κείμενου] το έγραψε αριστοτεχνικά, με την έννοια ότι ζωντανεύει στιγμές και εικόνες ώστε να νομίζεις ότι περιδιαβαίνεις στην Αλεξάνδρεια. Αναπτύσσει ένα πάρα πολύ συγκινησιακό συναισθηματικό υπόβαθρο στους ήρωές της. Και η οπτική του Φωκά Ευαγγελινού είναι πολύ ποιητική, όχι μόνο γιατί υπάρχουν αναφορές στον Καβάφη αλλά και γιατί προσεγγίζει το έργο με πολλή ευαισθησία. Όλοι οι συνεργάτες είναι καταπληκτικοί στον τομέα τους, από την παραγωγή του Γιάννη Κεντ μέχρι τη μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, που μυρίζει Αλεξάνδρεια: κάποιες νότες της σε συγκινούν και σε αγγίζουν τόσο βαθιά, που φέρνουν δάκρυα στα μάτια. Αδημονώ να χτυπήσει το τρίτο κουδούνι.
»Μου δίνει πολλή χαρά το ταξίδι στον χρόνο, και στο θέατρο και μπροστά στην κάμερα. Φορώντας ένα κοστούμι, φοράς ολόκληρη την εποχή. Νιώθω σαν παιδί που μεταμφιέζεται σε ένα παιχνίδι ρόλων».
«Μου δίνει πολλή χαρά το ταξίδι στον χρόνο, και στο θέατρο και μπροστά στην κάμερα. Φορώντας ένα κοστούμι, φοράς ολόκληρη την εποχή. Νιώθω σαν παιδί που μεταμφιέζεται σε ένα παιχνίδι ρόλων».
Η Χριστίνα ήταν κατά κάποιον τρόπο εξοικειωμένη με το πλαίσιο του έργου προτού ακόμα τής γίνει η πρόταση από τον Φωκά Ευαγγελινό να συμμετάσχει. «Μου αρέσει γενικά η Ιστορία και έχω επισκεφτεί στο παρελθόν την Αλεξάνδρεια και το Πατριαρχείο. Ακόμα και μετά την αποκαθήλωση του ελληνισμού της, έχει κάτι μαγικό. Βλέπεις τη διάβρωση στα κτίρια και στα κλαμπ των Αλεξανδρινών και σου θυμίζει ένα παλιό μεγαλείο που χάθηκε για πάντα».
«Έχω επισκεφτεί στο παρελθόν την Αλεξάνδρεια και το Πατριαρχείο. Ακόμα και μετά την αποκαθήλωση του ελληνισμού της, έχει κάτι μαγικό. Βλέπεις τη διάβρωση στα κτίρια και στα κλαμπ των Αλεξανδρινών και σου θυμίζει ένα παλιό μεγαλείο που χάθηκε για πάντα»
Άλλωστε και οι ρίζες της δικής της οικογένειας απλώνονται μακριά, μέχρι την Αρμενία, την Καππαδοκία και τη Μικρά Ασία: σε ελληνικούς πληθυσμούς που όταν ήρθαν εδώ έβαλαν «το δικό τους πετραδάκι στο χτίσιμο της καινούριας Ελλάδας».
«Η οικογένεια και η καταγωγή μου με βοήθησαν να προσεγγίζω τα πράγματα με ευθύτητα, αλήθεια και συναίσθημα» πιστεύει. Οι παππούδες της από την Καππαδοκία, κοντά στους οποίους μεγάλωσε, έγιναν από τα ισχυρότερα πρότυπά της. Μάλιστα όταν έχασε τη γιαγιά της από τη Σινασσό της Καππαδοκίας, την Ελισσώ, πριν από περίπου είκοσι χρόνια, έκανε ένα ταξίδι σαν προσωπικό προσκύνημα, μαζί με τη μητέρα της, στην οικογενειακή γη. «Βρήκα το σπίτι μας, το οποίο είχε απέξω μια τεράστια επιγραφή με καλλιγραφικά γράμματα: “Φίλε, είσελθε, χαίρον. 1897”. Στην ανταλλαγή πληθυσμών είχε δοθεί σε Τούρκους στην Άγκυρα. Εκείνα τα σπίτια καταρρέουν, γιατί οι Τούρκοι που βρέθηκαν στα χέρια τους δεν ξέρουν πώς να τα συντηρήσουν».
Το σπίτι ήταν άδειο όταν το επισκέφτηκε, αλλά ο Δήμος τής παραχώρησε τα κλειδιά για να μπει μέσα. «Δεν θα μπορούσα να μην το κάνω. Είχα μαζί μια φωτογραφία της γιαγιάς μου, που έθαψα μέσα στους τοίχους. Την άφησα στο σπίτι της».
Στο σπίτι στην Καππαδοκία είδες γωνιές αναγνωρίσιμες από αφηγήσεις της γιαγιάς;
«Η γιαγιά δεν έλεγε πολλές λεπτομέρειες γιατί την πονούσε η αναφορά σε εκείνα τα χρόνια. Ήρθε όμως μια γειτόνισσα, Τουρκάλα, που άρχισε να κλαίει όταν έμαθε ότι ήμουν η εγγονή της Ελισσώς. Μου έδειχνε πόσο ζωγραφισμένα ήταν τα ταβάνια που καταρρεύσανε. Τη φαντάστηκα πιτσιρίκα, να παίζει με τη γιαγιά μου όταν ήταν μικρή».
Με αυτό το οικογενειακό παρελθόν, των ξεριζωμών, πώς βιώνεις τους τωρινούς πολέμους και εκτοπισμούς;
«Είναι τραγικό το ότι έχει ξετυλιχθεί ένα κουβάρι πολέμων. Θα αφήσει πληγές που θα περάσουν πολλά χρόνια για να κλείσουν. Λέμε συχνά ότι η δική μας γενιά, στην Ελλάδα, είναι ίσως η μόνη που δεν έχει προλάβει, ευτυχώς, πόλεμο και ελπίζω να μη γίνει μέρος αυτής της πολύ έκρυθμης κατάστασης στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία. Θέλω να αισιοδοξώ και να λέω ότι οι εμπλεκόμενοι θα βρουν μια λύση, διαφορετικά αυτό το κουβάρι θα συνεχίσει να ανοίγει».
Παρά τις αδιανόητες δυσκολίες των προηγούμενων γενεών, αν είχε μια χρονομηχανή και μπορούσε να επιλέξει εποχή–προορισμό, θα γύριζε πίσω στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. «Ίσως γιατί οι μνήμες του παππού και της γιαγιάς με τις οποίες έχω μεγαλώσει είναι εκείνης της εποχής και λειτουργεί μέσα μου σαν παραμύθι».
Και αν μπορούσες να φέρεις στο σήμερα κάτι από εκείνη την εποχή, τι θα ήταν;
«Την ευγένεια, την εντιμότητα, την καθαρότητα, αυτό που λέμε “μπέσα”. Τι άλλο; Την ευαισθησία που είχαν εκείνοι οι άνθρωποι. Μην ξεχνάμε ότι ήταν μια εποχή συνυφασμένη με πολέμους. Και είχαν περάσει διά πυρός και σιδήρου για να φτάσουν να δημιουργήσουν και να κάνουν παιδιά. Οπότε σμιλεύτηκαν με δυσκολίες και ουσιαστικά όνειρα. Η ανάγκη επιβίωσης σε εκείνα τα χρόνια έκανε τους ανθρώπους πιο συγκεκριμένους στους στόχους τους. Δεν χάνανε τον δρόμο τους δεξιά κι αριστερά σε επίπλαστα όνειρα».
«Η ανάγκη επιβίωσης σε εκείνα τα χρόνια έκανε τους ανθρώπους πιο συγκεκριμένους στους στόχους τους. Δεν χάνανε τον δρόμο τους δεξιά κι αριστερά σε επίπλαστα όνειρα».
Γιατί, πιστεύεις, έχουν σήμερα τέτοια απήχηση οι ιστορίες εποχής;
«Νομίζω ότι στη σύγχρονη εποχή έχουμε απομακρυνθεί ο ένας από τον άλλον και ψάχνουμε το συναίσθημα, τη ρομαντική πλευρά των πραγμάτων. Με μια βουτιά στο παρελθόν πάντα λειαίνονται οι γωνίες τους και τα βλέπεις πιο μαλακά, πιο τρυφερά».
Info
«Αλεξάνδρεια», Θέατρο Παλλάς, Βουκουρεστίου 3-5, Αθήνα. Προπώληση εισιτηρίων: pallastheater.com, more.com και στα ταμεία του Θεάτρου. Τιμές εισιτηρίων: 18€, 20€, 30€, 40€, 60€, 80€ ευρώ.
Συντελεστές
Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Φωκάς Ευαγγελινός. Κείμενο: Ζέτη Φίτσιου. Μουσική: Ευανθία Ρεμπούτσικα. Στίχοι: Άρης Δαβαράκης. Σκηνικά: Μανόλης Παντελιδάκης. Κουστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Τέλλος, Στέλλα Κάλτσου. Video art: Παντελής Μάκκας. Βοηθός σκηνοθέτη: Εύη Νάκου. Συνεργάτης σκηνογράφος: Ελίνα Δράκου
Καστ ηθοποιών: Άννα Μάσχα, Εριέττα Μανούρη, Ιωάννης Παπαζήσης, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Χριστίνα Αλεξανιάν, Ελένη Καρακάση, Αλίνα Κοτσοβούλου, Δημήτρης Δεγαΐτης, Φωτεινή Παπαθεοδώρου, Λήδα Ματσάγγου, Γιώργος Ψυχογυιός, Γιάννης Στόλλας, Γιάννης Μανιός, Αλέξανδρος Σιάτρας, Δημήτρης, Μαχαίρας, Χρίστος Νικολάου, Δανάη Πολίτη, Ειρήνη Βαλατσού, Άννα Λεμπεντένκο, Παναγιώτης Παντέρας, Μάγια Βασιλάκη, Νίκος Φραντζέσκος, Βασιλική Σουρρή, Ηλιάνα Ιωαννίδου.
Ευχαριστούμε το Θέατρο Παλλάς για τη φιλοξενία της φωτογράφισης. Φωτογραφίες πορτρέτων: Ξένια Τσιλοχρήστου – Penguin Productions
