Μια διατροφή όπως παλιά, από αγνές πρώτες ύλες, κατευθείαν από το περιβόλι ή το αγρόκτημα, ακούγεται όχι μόνο ακίνδυνη αλλά και εξαιρετικά ωφέλιμη και για την υγεία μας και για το περιβάλλον – και είναι, από πολλές απόψεις.
Τα προβλήματα αρχίζουν όταν εργαλειοποιείται από κινήματα που επιχειρούν να ανατρέψουν δεκαετίες προόδου, χρησιμοποιώντας αυτή την ιδέα ως επιχείρημα για περιορισμό της γυναίκας στους παραδοσιακούς ρόλους της μητέρας και της νοικοκυράς. Αυτό το θέμα πραγματεύεται ένα νέο άρθρο του περιοδικού Self, που παρακολουθεί με κάποια ανησυχία την εξέλιξη του κινήματος «Make America Healthy Again» του Robert F. Kennedy Jr. στις ΗΠΑ.
Η πρωτοβουλία, γνωστή και ως MAHA Action, ισχυρίζεται ότι οι ΗΠΑ είναι «το πιο άρρωστο έθνος στον κόσμο» και ότι τα παιδιά της χώρας βρίσκονται στο επίκεντρο μιας κρίσης χρόνιων ασθενειών, η οποία πυροδοτείται σε μεγάλο βαθμό από υπερ-επεξεργασμένες τροφές και χημικά που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία των τροφίμων και των φαρμάκων αλλά και στους πρωτογενείς τομείς. «Όμως το ΜΑΗΑ προκαλώντας τόσο φόβο για αυτές τις ζωτικής σημασίας βιομηχανίες υπονοεί πως η Αμερική και ιδιαίτερα οι μητέρες πρέπει να βρουν έναν διαφορετικό τρόπο να ταΐσουν τις οικογένειές τους» σύμφωνα με το νέο άρθρο.
«Οι γυναίκες είναι δυσανάλογα επιφορτισμένες με το είδος των εργασιών στις οποίες μας παρακινεί το ΜΑΗΑ, όπως το να καλλιεργούμε τα δικά μας τρόφιμα, να ετοιμάζουμε κάθε γεύμα από το μηδέν και να αποφεύγουμε επεξεργασμένες τροφές, ακόμα και τυποποιημένες τροφές» όπως σχολιάζει η Norah MacKendrick, PhD, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers και συγγραφέας του βιβλίου «Better Safe Than Sorry: How Consumers Navigate Exposure to Everyday Toxics». Ακόμα και σήμερα οι γυναίκες ξοδεύουν καθημερινά δύο ώρες παραπάνω από τους άντρες σε εργασίες του νοικοκυριού και μαγειρεύουν διπλάσιο αριθμό γευμάτων, παρόλο που σχεδόν το 60% εργάζεται πλέον εκτός σπιτιού.
«Οι γυναίκες είναι δυσανάλογα επιφορτισμένες με το είδος των εργασιών στις οποίες μας παρακινεί το ΜΑΗΑ, όπως το να καλλιεργούμε τα δικά μας τρόφιμα, να ετοιμάζουμε κάθε γεύμα από το μηδέν και να αποφεύγουμε επεξεργασμένες τροφές, ακόμα και τυποποιημένες τροφές».
Παρόλο που, πράγματι, υπάρχουν επιστημονικές μελέτες που συνδέουν τη χρήση συγκεκριμένων χημικών σε διάφορα στάδια της παραγωγής τροφίμων με αρνητικές συνέπειες στην υγεία, σύμφωνα με το άρθρο, το κίνημα MAHA αμφισβητεί την ασφάλεια ολόκληρης της βιομηχανίας, σαν να μην μπορούμε να εμπιστευτούμε ούτε ένα από τα προϊόντα που καταναλώνουμε.
«Δεν θέλουμε να παρεξηγηθούμε» επισημαίνει το περιοδικό Self. «Είναι σπουδαίο το να υποστηρίζουμε τοπικούς παραγωγούς. Τα προϊόντα τους, επιπλέον, μπορεί να είναι πιο φρέσκα και πιο πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία από εκείνα που έχουν ταξιδέψει από μακριά – αν και λίγα επιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν την υπόθεση ότι τα φρούτα και τα λαχανικά από μικρές φάρμες είναι περισσότερο ωφέλιμα για την υγεία από εκείνα που προέρχονται από το μανάβικο».
Από την άλλη, όταν ένα προϊόν δεν φέρει τις απαραίτητες πιστοποιήσεις ασφαλείας μπορεί να αποβεί ακόμα και επικίνδυνο για την υγεία μας, για παράδειγμα να μην έχει περάσει από μια διαδικασία επεξεργασίας και παστερίωσης απαραίτητη για την προστασία μας από παθογόνους μικροοργανισμούς. Μεταξύ άλλων, η κατανάλωση ωμών, μη παστεριωμένων τροφών αυξάνει τον κίνδυνο να νοσήσουμε σοβαρά με ελικοβακτήριο του πυλωρού (E. coli).
Όταν ένα προϊόν δεν φέρει τις απαραίτητες πιστοποιήσεις ασφαλείας μπορεί να αποβεί ακόμα και επικίνδυνο για την υγεία μας, για παράδειγμα να μην έχει περάσει από μια διαδικασία επεξεργασίας και παστερίωσης απαραίτητη για την προστασία μας από παθογόνους μικροοργανισμούς.
Επιπλέον, το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων έχει απομακρυνθεί μέσα στις τελευταίες δεκαετίες από τη γεωργία και την κτηνοτροφία οφείλεται και στο ότι πρόκειται για εξαιρετικά απαιτητικές δραστηριότητες, εκτεθειμένες στα στοιχεία της φύσης.
«Ας το θέσουμε έτσι: η ζωή σε ένα αγρόκτημα της προβιομηχανικής εποχής απέχει μακράν από τις ειδυλλιακές εικόνες στο Instagram. Προϋποθέτει το να ξυπνάς πριν από το χάραμα και να εργάζεσαι εξαντλητικά για ώρες, σκάβοντας, φυτεύοντας, κάνοντας συγκομιδή και φροντίζοντας τα ζώα. Όλη αυτή η δουλειά στο παρελθόν γινόταν ευκολότερα με περισσότερα χέρια – που σημαίνει ότι οι γυναίκες έπρεπε να γεννούν πολλά παιδιά και να τα μεγαλώνουν» γράφει το άρθρο. Μια «κακή χρονιά» ήταν αρκετή για να καταστρέψει τη σοδειά και να φέρει μια οικογένεια κοντά στη λιμοκτονία. Αν μη τι άλλο σήμερα, όπως λέει η δικηγόρος και αγρότισσα Amanda Zaluckyj, «η μεγάλη πλειοψηφία από εμάς δεν πεθαίνουμε από την πείνα».
«Η ζωή σε ένα αγρόκτημα της προβιομηχανικής εποχής απέχει μακράν από τις ειδυλλιακές εικόνες στο Instagram. Προϋποθέτει το να ξυπνάς πριν από το χάραμα και να εργάζεσαι εξαντλητικά για ώρες, σκάβοντας, φυτεύοντας, κάνοντας συγκομιδή και φροντίζοντας τα ζώα».
Η δαιμονοποίηση των επεξεργασμένων τροφών από το MAHA αυξάνει ακόμα περισσότερο το φορτίο των γυναικών. Είναι γεγονός ότι για κάποια υπερ-επεξεργασμένα προϊόντα υπάρχουν στιβαρές αποδείξεις πως συνδέονται με ασθένειες, κυρίως καρδιαγγειακές. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως οποιαδήποτε επεξεργασία είναι καταστροφική για την υγεία μας.
Για παράδειγμα, το τυποποιημένο ψωμί ολικής άλεσης δεν έχει καμία σχέση με τυποποιημένα γλυκά που ξεχειλίζουν από ζάχαρη, αλάτι και λιπαρά. Αλλά ο φόβος που σπέρνει το κίνημα απέναντι σε οποιαδήποτε επεξεργασμένη και τυποποιημένη τροφή δεν μας αφήνει άλλη επιλογή παρά να ετοιμάζουμε κάθε γεύμα από το μηδέν. Αυτή η εργασία όμως είναι από μόνη της μια full time απασχόληση, όπως θα μας διαβεβαίωνε η προγιαγιά μας αν μπορούσε. Μάλιστα η βιομηχανοποίηση της παραγωγής τροφίμων συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην απελευθέρωση των γυναικών από την κουζίνα και στην είσοδό τους στην αγορά εργασίας.
Η βιομηχανοποίηση της παραγωγής τροφίμων συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην απελευθέρωση των γυναικών από την κουζίνα και στην είσοδό τους στην αγορά εργασίας.
Η ιδέα ότι κάθε τυποποιημένη και επεξεργασμένη τροφή είναι βλαβερή απειλεί το δικαίωμα της γυναίκας στην εργασία, σύμφωνα με την Dr. MacKendrick. Αφού δεν έχει ούτε τον χρόνο ούτε τις αντοχές να μαγειρεύει, το αποτέλεσμα είναι να ταΐζει την οικογένειά της με έτοιμα γεύματα, καταστρέφοντας τη διατροφή τους και αυξάνοντας τον κίνδυνο να παρουσιάσουν χρόνιες ασθένειες. Αν λοιπόν επιστρέφαμε στην εποχή που οι γυναίκες είχαν συγκεκριμένους ρόλους στο σπίτι, θα επιστρέφαμε και σε μια πιο αγνή διατροφή και θα βελτιώναμε την υγεία μας. Αυτή είναι μια επικίνδυνη ιδέα πίσω από το κίνημα.
Οι ειδικοί που μιλούν στο Self συμφωνούν ότι η λύση δεν είναι, φυσικά, η επιστροφή σε παραδοσιακά στερεότυπα που αγωνιστήκαμε να ανατρέψουμε, αλλά πιο αυστηρές και σχολαστικές ρυθμίσεις στη βιομηχανία τροφίμων, ώστε τα προϊόντα μας να γίνουν πιο ασφαλή χωρίς να χρειαστεί να απαρνηθούμε τα σύγχρονα οφέλη της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Και τι μπορεί να κάνει ο καθένας, και η καθεμία, από εμάς στο μεταξύ; Να αναζητήσουμε την ισορροπία ανάμεσα σε φυσικές πρώτες ύλες και επεξεργασμένες τροφές. Να καλλιεργήσουμε, για παράδειγμα, ό,τι μπορούμε στον κήπο, στο εξοχικό, ακόμα και στο μπαλκόνι μας και να προτιμάμε μικρούς, τοπικούς παραγωγούς, αρκεί να φέρουν τις απαραίτητες πιστοποιήσεις. Και να μην αυτομαστιγωνόμαστε με τύψεις όποτε και όπου χρειαστεί να συνδυάσουμε αυτά τα προϊόντα με τυποποιημένα και επεξεργασμένα, ειδικά αν αυτά ταιριάζουν στο μεσογειακό μοντέλο διατροφής.
