Μπροστά από το Gazarte έχει σχηματιστεί μια ατελείωτη ουρά – όχι για τη συναυλία ενός μουσικού σταρ, αλλά του σταρ της λογοτεχνίας Sebastian Fitzek, που ήρθε στην Ελλάδα με αφορμή την κυκλοφορία του νέου βιβλίου του, «Το κορίτσι του ημερολογίου». Αυτή η εικόνα αντικατοπτρίζει τον πρωτοφανή αριθμό δηλώσεων συμμετοχής που δέχτηκαν οι εκδόσεις Διόπτρα για το event (πάνω από χίλιες) και είναι ενδεικτική των πωλήσεων-ρεκόρ κάθε καινούριου μυθιστορήματός του, που ήδη πριν από την κυκλοφορία εξασφαλίζει μια θέση στις λίστες των ευπώλητων.
H δεξιοτεχνία του Fitzek στις ιστορίες μυθοπλασίας που δεν σε αφήνουν να τις αφήσεις μέχρι την τελευταία σελίδα κυκλοφόρησε από στόμα σε στόμα μαζί με το πρώτο έργο του που μεταφράστηκε στα ελληνικά («Η θεραπεία», 2018) και πιστοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας 2016 για το «Δέμα» (2018). Μετά το «Kορίτσι του ημερολογίου», δεν θα ξαναδούμε ποτέ με τον ίδιο τρόπο το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο (advent calendar), το οποίο ο ίδιος φαντάστηκε σαν ένα ημερολόγιο βασανιστηρίων, αντί γιορτινών δώρων, και συνδύασε ευφάνταστα με μια ιστορία υιοθεσίας όπου οι θετοί γονείς ενός κοριτσιού καλούνται να αναζητήσουν τους βιολογικούς του, λόγω ενός σοβαρού προβλήματος υγείας του.
Η γραφή του Γερμανού συγγραφέα ρέει τόσο αβίαστα και με τόσες ανατροπές, ώστε εμπνέει ακόμα και ανθρώπους που μπορεί στο παρελθόν να μην είχαν πιάσει ποτέ στα χέρια τους βιβλίο να ριχτούν με πάθος στην αναγνωστική εμπειρία. Κι αυτό είναι ίσως τελικά το πιο σημαντικό. Στη συνέντευξη και τη φωτογράφισή του για το Marie Claire μας συστήθηκε, επιπλέον, ως ένας δημιουργός επικοινωνιακός, προσιτός, με χιούμορ ο οποίος, παρά τα όσα συμβαίνουν στη μυθοπλασία του και στην αληθινή ζωή, διατηρεί την πίστη του στην ανθρώπινη καλοσύνη.
Ποιες ήταν οι πηγές έμπνευσης για το νέο βιβλίο σας, «Το κορίτσι του ημερολογίου»;
«Ήταν δύο. Τη μία τη βρήκα στη γειτονιά μου. Περπατούσα στον δρόμο όταν παρατήρησα ένα κομμάτι χαρτί πάνω σε έναν φράχτη, που μας ενημέρωνε για ένα “ζωντανό χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο” που θα λάμβανε χώρα στην περιοχή μας. Δεν γνώριζα τι είναι αλλά μετά από κάποια έρευνα που έκανα έμαθα ότι ανάβεις, ας πούμε, ένα χριστουγεννιάτικο κερί μπροστά στο παράθυρό σου και έτσι δίνεις το ελεύθερο σε οποιονδήποτε από τη γειτονιά να σε επισκεφτεί και να γιορτάσετε μαζί. Σκέφτηκα, λοιπόν: φοβερή ιδέα, αλλά τι γίνεται αν προσελκύσει τον λάθος άνθρωπο; Ή αν δώσεις εσύ το λάθος σήμα, ανάβοντας, ας πούμε, το λάθος κερί;
»Κατόπιν, ένα με δύο χρόνια αργότερα, συζητούσαμε με έναν φίλο που είχε υιοθετήσει παιδί, αν θα ήθελε να μάθει ποιοι είναι οι βιολογικοί γονείς του. Τότε συνδύασα τις δύο ιδέες σε ένα ερώτημα: τι θα συνέβαινε αν η έρευνα για τους βιολογικούς γονείς του παιδιού σου σε οδηγήσει σε κάποια σκοτεινή εκδοχή του χριστουγεννιάτικου ημερολογίου; Και σε κάποιον που στην πραγματικότητα δεν θα ήθελες να συναντήσεις;».
«Παρατήρησα ένα κομμάτι χαρτί πάνω σε έναν φράχτη, που μας ενημέρωνε για ένα “ζωντανό χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο” που θα λάμβανε χώρα στην περιοχή μας. Δεν γνώριζα τι είναι αλλά μετά από κάποια έρευνα που έκανα έμαθα ότι ανάβεις, ας πούμε, ένα χριστουγεννιάτικο κερί μπροστά στο παράθυρό σου και έτσι δίνεις το ελεύθερο σε οποιονδήποτε από τη γειτονιά να σε επισκεφτεί και να γιορτάσετε μαζί.»
Η ψυχική υγεία και οι διαταραχές της αποτελούν κοινό μοτίβο στα βιβλία σας. Κάποιες υποθέσεις τους, μάλιστα, επιλύονται από ψυχίατρο και όχι από την αστυνομία. Τι σας προσελκύει σε αυτό το θέμα;
«Ως συγγραφέας απολαμβάνω να ανακαλύπτω μυστήρια και να εξερευνώ νέους κόσμους. Ένας από αυτούς βρίσκεται μέσα μας: κάποιες φορές συγκρίνω το μυαλό μας με τα βάθη της θάλασσας, για τα οποία όλοι έχουμε μια εικόνα αλλά, υποθέτω, δεν έχουμε φτάσει μέχρι εκεί. Το ίδιο συμβαίνει και με το μυαλό μας. Είναι γεμάτο μυστικά και μυστήρια. Με συναρπάζει το ότι κρύβουμε μέσα μας έναν κόσμο που νιώθουμε την ανάγκη να ανακαλύψουμε. Αυτό προσπαθώ να κάνω μέσα από τα βιβλία μου».
Ένα ακόμα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα βιβλία σας είναι οι ιστορίες κακοποίησης, όπου μάλιστα κάποιες φορές ο επιζήσας ή η επιζήσασα αναζητά εκδίκηση. Τι πιστεύετε για την αυτοδικία; Μπορείτε να τη δικαιολογήσετε ή έστω να την κατανοήσετε;
«Σπούδασα νομικά και το πρώτο που έμαθα ήταν ότι η απόδοση δικαιοσύνης σε μια κοινωνία έχει κάποιες αρχές στις οποίες η αυτοδικία δεν ανήκει. Κι αυτό το πιστεύω πραγματικά. Αν μιλήσω όμως όχι ως πτυχιούχος νομικής αλλά ως πατέρας, καταλαβαίνω κάθε γονιό που θέλει να εκδικηθεί για κάτι που συνέβη στο παιδί του. Είναι σαν να χτυπούν δυο καρδιές μέσα στο στήθος μου. Αλλά το σύστημα πρέπει να με εμποδίσει από το να πάρω τη δικαιοσύνη στα χέρια μου. Δεν θέλω να ζω σε μια κοινωνία όπου ο καθένας μπορεί να καταφύγει στην αυτοδικία».
Στα βιβλία σας, πάντως, βλέπουμε συχνά γονείς να φτάνουν στα άκρα για να προστατεύσουν, ίσως ακόμα και να σώσουν, τα παιδιά τους.
«Δεν με εκφράζει αυτό που λένε πολλοί ότι από την πρώτη στιγμή που βλέπεις το παιδί σου σε πλημμυρίζει ευτυχία – κάποιες φορές τα συναισθήματά σου είναι μπερδεμένα. Αλλά νομίζω πως αυτό που αλλάζει ξαφνικά –εκτός αν είσαι ναρκισσιστής– είναι ότι μπαίνει στη ζωή σου ένας άνθρωπος που είναι πολύ πιο σημαντικός από εσένα, αλλάζοντας τα πάντα. Πιστεύω ότι κάθε γονιός θα συμφωνούσε με αυτό».
«Σπούδασα νομικά και το πρώτο που έμαθα ήταν ότι η απόδοση δικαιοσύνης σε μια κοινωνία έχει κάποιες αρχές στις οποίες η αυτοδικία δεν ανήκει. Κι αυτό το πιστεύω πραγματικά. Αν μιλήσω όμως όχι ως πτυχιούχος νομικής αλλά ως πατέρας, καταλαβαίνω κάθε γονιό που θέλει να εκδικηθεί για κάτι που συνέβη στο παιδί του. Είναι σαν να χτυπούν δυο καρδιές μέσα στο στήθος μου.»
Πώς βιώνετε γενικά την εμπειρία της συγγραφής ενός ψυχολογικού θρίλερ ενώ συμβαίνουν γύρω μας τόσα τραγικά γεγονότα; Είναι θεραπευτική για εσάς ή γεμάτη προκλήσεις;
«Φυσικά και έχει προκλήσεις. Αλλά και μόνο το γεγονός ότι υπάρχει κόσμος που διαβάζει βιβλία είναι για μένα καλό σημάδι. Σημαίνει ότι όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε πως η ζωή είναι πολύτιμη και ότι πρέπει να αγωνιστούμε για να την προστατεύσουμε. Θεωρητικά, μπορούμε να φανταστούμε εύκολα μια κοινωνία όπου σκοτώνεις κάποιον και δεν ενδιαφέρεται κανένας. Έτσι σκέφτεται ένας ψυχοπαθής δολοφόνος. Αλλά όλοι αυτοί οι αναγνώστες δεν είναι ψυχοπαθείς, διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να ταυτιστούν συναισθηματικά με τους ήρωες. Δεν θα νοιάζονταν για τα θύματα. Αν δεν νοιάζεσαι για τα θύματα, δεν μπορείς να διαβάσεις ένα ψυχολογικό θρίλερ.
»Επίσης πιστεύω ότι όσο πιο σκληρός και αλλόκοτος γίνεται ο κόσμος μας, τόσο περισσότερο χρειαζόμαστε απαντήσεις. Ο τίτλος μιας είδησης κάποιες φορές μάς σοκάρει, αλλά δεν μας δίνει καλές απαντήσεις. Δεν μας δίνει το κίνητρο. Πριν από λίγο διάβασα για έναν 16χρονο που μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου από έναν 33χρονο, στο ταμείο ενός σουπερμάρκετ στη Γερμανία. Σκέφτεσαι, Θεέ μου. Αλλά δεν έχεις απαντήσεις: Τι ακριβώς συνέβη; Γιατί; Πώς θα συνεχίσουν να ζουν οι συγγενείς του θύματος; Ένα βιβλίο με 400 σελίδες μπορεί να σου δώσει αυτές τις απαντήσεις και να σε καθησυχάσει. Στην παρουσίαση που προηγήθηκε στη Θεσσαλονίκη, μια νέα γυναίκα μου είπε, τα βιβλία σας είναι σαν καταφύγιο για εμένα, εκεί ξεχνάω το άγχος μου. Υπάρχουν λοιπόν πολλοί καλοί λόγοι για να διαβάσεις ένα βιβλίο».
Έχετε γράψει: «Το κακό είναι η εξαίρεση». Το πιστεύετε πραγματικά;
«Ναι, γράφω για εξαιρέσεις. Ας πούμε, για παράδειγμα, για κάτι καθημερινό: την κίνηση στους δρόμους. Το κυκλοφοριακό πρόβλημα στην Αθήνα είναι έντονο, είναι για αυτό που ακούμε στις ειδήσεις – και για τα ατυχήματα που συμβαίνουν. Αλλά δεν διαβάζουμε πουθενά για τα 100.000 αυτοκίνητα που έφτασαν με ασφάλεια στον προορισμό τους. Επομένως, ένα ατύχημα είναι ευτυχώς η εξαίρεση. Ένας κατά συρροή δολοφόνος είναι επίσης η εξαίρεση. Θυμάμαι να παρακολουθούμε την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, στις 11 Σεπτεμβρίου 2011, μαζί με τη μητέρα μου κι εκείνη να μου λέει, κοίτα αυτούς που βοηθούν. Αρκούν λίγοι άντρες για να κάνουν ολόκληρο τον πλανήτη να νιώθει ότι κινδυνεύει, αλλά είναι πολύ περισσότεροι οι άντρες και οι γυναίκες που, διακριτικά, δίνουν χρήματα, προσφέρουν καταφύγιο ή βοηθούν με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Αυτοί είναι πάντα η πλειοψηφία.
«Θυμάμαι να παρακολουθούμε την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, στις 11 Σεπτεμβρίου 2011, μαζί με τη μητέρα μου κι εκείνη να μου λέει, κοίτα αυτούς που βοηθούν. Αρκούν λίγοι άντρες για να κάνουν ολόκληρο τον πλανήτη να νιώθει ότι κινδυνεύει, αλλά είναι πολύ περισσότεροι οι άντρες και οι γυναίκες που, διακριτικά, δίνουν χρήματα, προσφέρουν καταφύγιο ή βοηθούν με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Αυτοί είναι πάντα η πλειοψηφία.»
»Το κακό είναι η εξαίρεση λοιπόν. Αλλά πρέπει να βλέπουμε την εξαίρεση, γιατί μας βοηθάει να επιβιώνουμε. Πρέπει να βλέπουμε τα κόκκινα μανιτάρια για να ξέρουμε ότι δεν επιτρέπεται να τα φάμε, διαφορετικά θα πεθάνουμε. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο Τιτανικός. Το ναυάγιό του είναι η εξαίρεση. Αλλά αυτή η εξαίρεση βοήθησε ολόκληρη τη βιομηχανία της κρουαζιέρας να γίνει πιο ασφαλής, γιατί πλέον όλοι έχουν από ένα σωσίβιο και πρέπει να υπάρχει περισσότερος χώρος στις σωσίβιες λέμβους. Μαθαίνουμε από τις εξαιρέσεις».
Στο πρώτο μυθιστόρημά σας που κυκλοφόρησε στα ελληνικά, «Η θεραπεία», υπάρχει μια συγγραφέας που πάσχει από μια σπάνια μορφή σχιζοφρένειας και βλέπει τους χαρακτήρες των βιβλίων της να ζωντανεύουν. Αν έπρεπε να επιλέξετε να ζωντανέψετε έναν δικό σας χαρακτήρα, ποιος θα ήταν;
«Νομίζω ότι θα ήταν ο [ήρωας του βιβλίου] Viktor Larenz, γιατί ήταν εκείνος που με έκανε συγγραφέα. Επιπλέον, δεν είναι τόσο επικίνδυνος όσο άλλοι και δεν θα φοβόμουν μήπως με σκοτώσει!».
Info
Τα βιβλία του Sebastian Fitzek κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα.
