Τις τελευταίες εβδομάδες η χώρα μας δονείται από σωρεία καταγγελιών για άσκηση λεκτικής, σωματικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής βίας που δημοσιοποιήθηκαν. Η αρχή, έγινε από τη Σοφία Μπεκατώρου. Η Ολυμπιονίκης εξομολογήθηκε στο Marie Claire τον βιασμό της από παράγοντα της Ιστιοπλοΐας τον οποίο στη συνέχεια κατονόμασε και δημόσια. Το θέμα πήρε τεράστια διάσταση όταν η αθλήτρια προχώρησε σε περισσότερες λεπτομέρειες για τον εφιάλτη που έζησε στη διαδικτυακή ημερίδα του υφυπουργείου Αθλητισμού με θέμα “Start to Talk/Σπάσε τη Σιωπή – Μίλησε, Μην Ανέχεσαι”. Στην ίδια ημερίδα, συμμετείχε και η Έλενα Ράπτη που από το 2013 προσφέρει τεράστιο έργο με δράσεις για την καταπολέμηση της παιδικής σεξουαλικής βίας. Λίγες μέρες μετά κι ενώ οι καταγγελίες έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας, η βουλευτής Θεσσαλονίκης μιλάει στο Marie Claire για το ελληνικό #MeToo που γιγαντώνεται, για τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια αναφορικά με την καταπολέμηση της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης αλλά και για τον αγώνα που δίνουν οι γυναίκες για να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους και τη θέση τους σε ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα, όπως είναι ο χώρος της πολιτικής.
Αυτή είναι ακριβώς η σιωπή που δίνουμε αγώνα να σπάσει.
Ανάμεσα στα αμέτρητα σχόλια συμπαράστασης για τη Σοφία Μπεκατώρου υπήρξαν και αυτοί που αναρωτήθηκαν “γιατί δεν μίλησε νωρίτερα;” Εσείς, ως γυναίκα, ποια απάντηση θα δίνατε σε αυτό;
Κάθε θύμα μιλάει στη χρονική στιγμή που θα επιλέξει. Όταν αισθανθεί ασφαλής, όταν ξεπεράσει τον φόβο και την ενοχή. Όταν πιστεύει πως θα ακουστεί. Σκεφτείτε πως πολλά θύματα έχουν μιλήσει μόνο μετά τον θάνατο του θύτη. Αυτή είναι ακριβώς η σιωπή που δίνουμε αγώνα να σπάσει. Δεν είναι καθόλου απλό. Ούτε αυτονόητο. Υπάρχει μια σχέση στην οποία ο θύτης εξουσιάζει το θύμα. Και αυτό κάνει την καταγγελία εξαιρετικά δύσκολη.
Αν ήταν φίλη σας η Σοφία Μπεκατώρου, τι θα της λέγατε;
Ένα μεγάλο μπράβο που βρήκε έστω και τώρα το κουράγιο και μίλησε δημόσια για αυτή την τραγική εμπειρία της ζωής της. Ένα μεγάλο μπράβο για τη γενναιοδωρία της προς τις άλλες γυναίκες που έχουν πέσει θύματα βίας και τους δείχνει πως πρέπει να σταματήσουν να σιωπούν. Ένα μεγάλο μπράβο που βγάζει το θέμα από την αφάνεια της καθημερινότητας και το βάζει ψηλά στην ατζέντα όλων.
Η καταγγελία της Σοφίας δημιούργησε ένα κύμα καταγγελιών γυναικών που βίωσαν κακοποιητική συμπεριφορά.
Με την συγκεκριμένη υπόθεση άνοιξε το κεφάλαιο #MeToo στην Ελλάδα. Είναι σημαντικό βήμα να μιλήσουν όλες αυτές οι γυναίκες ή πρέπει να φτάσουμε στο επόμενο βήμα, στις επίσημες καταγγελίες ανάλογων περιστατικών;
Πραγματικά, η καταγγελία της Σοφίας δημιούργησε ένα κύμα καταγγελιών γυναικών που βίωσαν κακοποιητική συμπεριφορά. Αυτό δε σημαίνει πως έχει λυθεί η σιωπή όλων των θυμάτων. Ούτε πως τελείωσε το πρόβλημα. Σημαίνει όμως πως έχουμε μια κοινωνία έτοιμη να ακούσει και μια πολιτεία έτοιμη να δράσει. Σημαίνει ακόμη πως οι γυναίκες θύματα μπορούν να ακουστούν και να ξεφύγουν από τον βασανιστικό κύκλο της σιωπής και να σώσουν και άλλες γυναίκες. Νομίζω πως αυτή είναι η μεγάλη αξία της καταγγελίας της Σοφίας.
Οι έρευνες αναφέρουν ότι 1 στις 2 γυναίκες στην Ελλάδα έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης. Έχετε βιώσει κάτι αντίστοιχο;
Δεν έχω να σας διηγηθώ μια προσωπική ιστορία. Ωστόσο, γνωρίζω πως πολλές γυναίκες έχουν υποστεί και καταγγείλει κάποιας μορφής σεξουαλική παρενόχληση. Νομίζω πως όλη αυτή η δημόσια συζήτηση για το θέμα θα οδηγήσει σε πολιτικές που θα δημιουργήσουν ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για τις γυναίκες.
Θέλουμε να θωρακίσουμε τα παιδιά μέσα από απλές δράσεις ενημέρωσης.
Τα τελευταία χρόνια έχετε προσφέρει τεράστιο έργο μέσα από την καμπάνια ευαισθητοποίησης “Ένα στα Πέντε” που αφορά στην παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Έχετε ακούσει περιστατικά που να σας σοκάρουν;
Αρκετά. Πολλά μάλιστα από αυτά έχουν απασχολήσει και την επικαιρότητα, τόσο με τις αρρωστημένες συμπεριφορές των θυτών, όσο και με τη λειτουργία των ποινών που δυστυχώς τις περισσότερες φορές είναι δυσανάλογα επιεικείς. Με την καμπάνια «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ», εδώ και επτά χρόνια μιλάμε στην κοινωνία, στα παιδιά, στην οικογένεια, στη σχολική κοινότητα. Θέλουμε να θωρακίσουμε τα παιδιά μέσα από απλές δράσεις ενημέρωσης για να μπορούν να αναγνωρίσουν και να αντισταθούν σε φαινομενικά αθώες, αλλά τελικά ύποπτες συμπεριφορές. Κατά γενική ομολογία, έχει γίνει ένα εξαιρετικό έργο.
Η μεγαλύτερη ευθύνη για την εξάλειψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης ανήκει στις οικογένειες, στο σχολικό περιβάλλον ή την Πολιτεία;
Ανήκει σε όλους μαζί. Και βεβαίως θα προσθέσω και το ίδιο το παιδί που μαθαίνοντας κανόνες αυτοπροστασίας είναι λιγότερο ευάλωτο. Οι γονείς πρέπει να έχουν με τα παιδιά σχέσεις που δημιουργούν ασφάλεια και άνεση στην εξομολόγηση τέτοιων περιστατικών. Το σχολείο πρέπει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον διάχυσης της γνώσης στο συγκεκριμένο θέμα, με εκπαιδευτικούς καλά ενημερωμένους και ικανούς να καταλάβουν παιδιά με πιθανά προβλήματα σεξουαλικής κακοποίησης. Η Πολιτεία πρέπει να διαμορφώσει το πλαίσιο πρόληψης και αντιμετώπισης και να στηρίξει την ενημέρωση και την προστασία των παιδιών. Υπάρχει ρόλος για όλους.
Από αυτά που ξέρετε μέχρι σήμερα, θεωρείτε ότι έχει γίνει πρόοδος;
Ο δικός μου στόχος είναι να μην υπάρχουν παιδιά θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Ασφαλώς είναι πρόοδος να βελτιωθούν οι δείκτες και από ένα στα πέντε παιδιά να γίνει ένα στα δέκα. Αλλά ακόμη και αυτό είναι οδυνηρό σαν πραγματικότητα. Με εξαίρεση το lockdown που έδειξε μια μεγάλη αύξηση των περιστατικών, θεωρώ πως η Ευρώπη, η Αμερική και πολλά ακόμη σύγχρονα κράτη έχουν κάνει μεγάλα βήματα στην κατεύθυνση της πρόληψης. Οπότε, είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι πως το έργο που κάνουμε αποδίδει και φυσικά δε σταματάμε ούτε μια στιγμή αυτή τη μεγάλη προσπάθεια.
Σε προσωπικό επίπεδο η πανδημία σας δυσκόλεψε, δεδομένου ότι η βάση σας είναι στη Θεσσαλονίκη αλλά οι κοινοβουλευτικές υποχρεώσεις απαιτούν συχνά ταξίδια στην Αθήνα; Σας δημιουργήθηκε κάποιο επιπλέον άγχος στις φάσεις της έξαρσης των κρουσμάτων;
Ήταν πολύ δύσκολο αλλά σε μεγάλο βαθμό ήταν διαχειρίσιμο, αφού πολλές από τις κοινοβουλευτικές μας υποχρεώσεις μεταφέρθηκαν σε περιβάλλον online. Με τον ίδιο τρόπο, κάναμε και κάνουμε και εμείς οι βουλευτές συναντήσεις με πολίτες και φορείς και βεβαίως ακόμη και η καμπάνια ενημέρωσης «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» έγινε ηλεκτρονικά για να μη χαθεί καθόλου χρόνος. Γενικά η πανδημία δημιούργησε νέες συνθήκες για όλους, άγχος, φόβο, περιορισμούς στην ελευθερία. Θέλω όμως να πω, πως η καλή διαχείριση αυτής της πανδημίας από την κυβέρνηση δημιούργησε ένα μεγάλο αίσθημα ασφάλειας σε όλους τους πολίτες και σήμερα είμαστε πάλι η ευρωπαϊκή χώρα με την καλύτερη επιδημιολογική εικόνα. Ελπίδα όλων μας είναι πως σύντομα θα κερδίσουμε πίσω τις ζωές μας και θα αφήσουμε πίσω μας την πανδημία.
Ο δρόμος της πολιτικής είναι ορθάνοιχτος για τις γυναίκες.
Θα λέγατε ότι η δυναμική σας παρουσία στην πολιτική, σε έναν καθαρά ανδροκρατούμενο χώρο, δίνει ένα καλό παράδειγμα στις άλλες γυναίκες να ασχοληθούν με αυτό το επάγγελμα;
Εύχομαι να είμαι ένα καλό παράδειγμα για τις Ελληνίδες γυναίκες. Η γυναίκα στην πολιτική δεν αποτελεί πλέον είδηση εδώ και πολλά χρόνια. Ο κόσμος μας έχει κάνει άλματα. Για πρώτη φορά γυναίκα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, για πρώτη φορά γυναίκα Αντιπρόεδρος στην Αμερική, για πρώτη φορά γυναίκες πρωθυπουργοί σε πολλές χώρες του κόσμου. Το μήνυμα είναι σαφές. Ο δρόμος της πολιτικής είναι ορθάνοιχτος για τις γυναίκες.
Σε πρόσφατη συζήτηση της Woman Act με θέμα “Γυναίκες και Ηγεσία στη Δημόσια Σφαίρα”, στην οποία συμμετείχαν γυναίκες της κυβέρνησης, ειπώθηκε ότι συχνά γίνονται αντικείμενο σχολιασμού για την εμφάνισή τους και όχι για το έργο τους. Νιώθετε να έχει συμβεί αυτό και σε εσάς;
Δεν ξέρω αν έγινε. Και πάντως αν έγινε, δεν έγινε μπροστά μου. Αντικείμενο σχολιασμού μπορεί να γίνει ο καθένας σε μια μικρή κοινωνία. Για την συμπεριφορά του, για την εμφάνιση και βεβαίως για τις αποφάσεις και τις θέσεις του. Και η Βουλή είναι μια τέτοια μικρή κοινωνία. Πάει καιρός που οι γυναίκες βουλευτές σχολιάζονται για την εμφάνιση και όχι για το έργο τους.
Θεωρείτε ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα για τα δικαιώματα των γυναικών τα τελευταία χρόνια;
Έχουμε κάνει πολλά βήματα σαν Ελλάδα και σαν Ευρώπη. Η ισότητα των φύλων είναι νομοθετημένη και σε μεγάλο βαθμό καθημερινή πράξη. Αν γυρίσει κανείς τον χρόνο πίσω θα βρει πως δεν ήταν μακριά η εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, απουσίαζαν από την πολιτική, είχαν μικρή παρουσία στις επιστήμες και ακόμη μικρότερη στην επιχειρηματικότητα. Όλα αυτά άλλαξαν σε λίγες μόλις δεκαετίες. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος. Δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από την εικόνα της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας. Υπάρχουν μέρη όπου γυναίκες πουλιούνται και αγοράζονται σαν εμπόρευμα, ζούνε σε καθεστώς φόβου, έχουν λιγότερα ή καθόλου δικαιώματα. Είναι σκλάβες σε κοινωνίες ντροπής. Υπάρχουν χιλιάδες κορίτσια σαν τη Μαλάλα που μας θυμίζουν πως το πρόβλημα δεν τελείωσε και χρειάζεται πολύ προσπάθεια για να αλλάξει ο κόσμος για όλες τις γυναίκες.
