Με μεγάλη επιτυχία διεξήχθη το 4ο Marie Claire Power Trip, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στις 12 Οκτωβρίου του 2022. Με ένα εντυπωσιακότατο line up, το οποίο συμπλήρωναν μεταξύ άλλων η Brooke Shields και η Arizona Muse, το συνέδριο εστίασε τόσο στη μόδα όσο και στις καινοτομίες, τα επιτεύγματα των γυναικών, τις νέες ευκαιρίες και τις διεκδικήσεις των γυναικείων κινημάτων στον 21ο αιώνα.
Μεγάλο μέρος της θεματικής ήταν αφιερωμένο στο περιβάλλον και στην κλιματική αλλαγή, εξετάζοντας κατά πόσον είναι ρεαλιστική η μετάβαση σε μια πιο βιώσιμη για τον πλανήτη βιομηχανία μόδας.
Περισσότερα στοιχεία για τη βιωσιμότητα στη μόδα έδωσαν οι Simone Cipriani, Ορσαλία Παρθένη, Ronald Van Der Kemp και Doiana Giobanu, οι οποίοι συζήτησαν το θέμα υπό τον συντονισμό της Fashion Features editor του Marie Claire Creece, Χριστίνας Μαρίας Κράββαρη.
Ο Simone Cipriani, αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών και ιδρυτής της πρωτοβουλίας Ethical Fashion Initiative of the International Trade Centre εξήγησε τι ακριβώς προσφέρει το παραπάνω πρόγραμμα και εστίασε στο πώς η αξιοπρεπής εργασία μπορεί να συμβάλλει στη βιωσιμότητα στη μόδα.
«Η περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα είναι δύο όψεις από το ίδιο πράγμα. Στο τέλος της ημέρας αν καταστρέψουμε τον πλανήτη δεν θα υπάρχει ζωή και οργανωμένη κοινωνία. Για εμάς, όμως, η κοινωνική βιωσιμότητα είναι κυρίως συνδεδεμένη με τις υγιείς και τίμιες συνθήκες εργασίας. Η αξιοπρεπής εργασία είναι μία πολιτική των Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Εργατικού Δικαίου βασισμένη στη συνθήκη ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στον διεθνή νόμο για τα εργασιακά δικαιώματα. Πηγαίνει μαζί με τον μισθό που επαρκεί για τη διαβίωση, ο οποίος δεν έχει να κάνει μόνο με το πόσο πληρώνεις έναν άνθρωπο, αλλά με τη δυνατότητα να τον κάνεις τόσο παραγωγικό, ώστε να μπορεί να έχει έναν τέτοιο μισθό. Είναι, με άλλα λόγια, μια επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο.
Για να έρθουμε στη δουλειά μας, – το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών- εφαρμόζουμε το παραπάνω concept στο να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας για γυναίκες που ζουν σε περιθωριοποιημένες περιοχές και μέρη που επηρεάζονται από διαμάχες ή συνθήκες φτώχειας. Δημιουργούμε θέσεις εργασίας εφαρμόζοντας τα παραπάνω στοιχεία και φτιάχνοντας μία βιομηχανία προμηθειών για τη παγκόσμια βιομηχανία με τέτοιο τρόπο που οι γυναίκες μπορούν να συγκεντρωθούν σε ομάδες και στη συνέχεια μέσω κοινωνικών επιχειρήσεων που διευθύνουν εκείνες, έχουν ένα σημείο επαφής, για να μπορούν να παράγουν και να εμπορεύονται με διεθνή brand. Αυτή η κίνηση, λοιπόν, είναι βασισμένη στη συνθήκη ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο Διεθνές Εργατικό Δίκαιο, αλλά και στην αρχή για το μισθό που αναφέραμε. Γιατί;
Επειδή αυτός ο μισθός, δηλαδή το μεροκάματο, είναι εκείνος που χρειάζεται για να ζει κάποιος αξιοπρεπώς. Συνήθως, είναι υψηλότερος από τον κατώτατο μισθό που ορίζει μία κυβέρνηση. Για να καταφέρεις να πείσεις τους ανθρώπους να προσπαθήσουν να κατακτήσουν αυτόν τον μισθό πρέπει να επενδύσεις στην παραγωγικότητά τους. Δεν μπορείς απλώς να πληρώνεις, πρέπει οι άνθρωποι να γίνουν παραγωγικοί, ώστε να έχεις και εσύ κέρδη.
Οπότε, η επένδυση σε ανθρώπους και στην ευημερία τους είναι κάτι που αλλάζει και το ανθρώπινο, αλλά και το κοινωνικό κεφάλαιο. Επειδή, η επένδυση στον άνθρωπο έχει να κάνει με τη κατάρτιση, την εκπαίδευση, την περίθαλψη, στη συνταξιοδότηση, στην κοινωνική πρόνοια, με όλα. Αν καταφέρεις να “κινήσεις” όλα αυτά, μπορείς να αλλάξεις την κοινωνία από μέσα. Εφαρμόζοντας, λοιπόν, αυτές τις αρχές καταφέραμε ένας μεγάλος αριθμός γυναικών να γίνει παραγωγικός, να αποκτήσει πρόσβαση σε ένα αξιοπρεπές μεροκάματο, να ξεκινήσει την αλλαγή στις κοινωνίες του και να γίνει προμηθευτής σε brands όπως ο Armani, o Versace, η Stella McCartney, η Vivienne Westwood, έχουμε πελάτες σε όλο τον κόσμο. Είναι ένα επαγγελματικό μοντέλο που φέρνει σε επαφή αυτούς τους παραγωγούς με μικρούς σχεδιαστές, σε τοπικό επίπεδο. Επειδή, επιπλέον, τρέχουμε μια δράση για τους σχεδιαστές από την Αφρική, που έχουν φτιάξει τη δική τους γραμμή παραγωγής.
Το θέμα είναι να έχουμε έναν κοινωνικό ισολογισμό. Θέλουμε γυναίκες που θα κερδίζουν τα δικά τους χρήματα και θα γίνονται ανεξάρτητες. Θέλουμε οι σχεδιαστές να συμμετέχουν σε αυτό το δίκτυο, σε αυτόν τον στόχο. Το εφαρμόζουμε ήδη σε διάφορα ιταλικά brand μόδας.
Τέλος, πολύ σημαντικό είναι κάθε φορά που θέλετε να εφαρμόσετε το παραπάνω μοντέλο, να ελέγχετε ότι όλα γίνονται σωστά. Για να συμβεί αυτό πρέπει να διεξάγετε αξιολογήσεις για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αν το αποτέλεσμα των αξιολογήσεων είναι θετικό, τότε ό,τι κάνετε είναι σωστό. Αν όχι, τότε ό,τι κι αν δοκιμάσετε δεν θα έχει αποτέλεσμα».
Τα εναλλακτικά μοντέλα εργασίας
Στη συνέχεια ο ίδιος μίλησε για το πώς τα εναλλακτικά μοντέλα εργασίας μπορούν να ενισχύσουν μια πιο σταθερή και ανθεκτική γραμμή παραγωγής, παραθέτοντας μερικά στοιχεία από τα Ηνωμένα Έθνη.
«Ουσιαστικά πρόκειται για έναν διάλογο που αφορά τον στυγνό καπιταλισμό και τον κοινωνικό καπιταλισμό. Μπορούν να γίνονται συσχετισμοί και συγκρίσεις ανάμεσα σε αξιολογήσεις, οι λεγόμενες εκθέσεις βιωσιμότητας. Τα στοιχεία διαφέρουν πάρα πολύ. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχει ένας κοινός τρόπος αξιολόγησης. H αληθινή ερώτηση έγκειται στο αν μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε τις αρνητικές αξίες και τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε αυτές σε μια νέα επιχείρηση. Στα νέα εργασιακά μοντέλα υπάρχει ένας τρόπος δράσης, το due diligence (δηλαδή, η συστηματική διαδικασία συλλογής και ανάλυσης στοιχείων και πληροφοριών για να βοηθηθεί ο αγοραστής στην απόφασή του κατά πόσο θα πρέπει να προχωρήσει στην εξαγορά μιας επιχείρησης). Συμπεριλαμβάνει τόσο ποσοτικές πληροφορίες όσο και ποιοτικές.
Με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρουμε να μειώσουμε τις αρνητικές αξίες, αλλά την επένδυση στη βιωσιμότητα οι εταιρείες συχνά τη βλέπουν ως κόστος. Στην πραγματικότητα, όμως, δημιουργεί θετικές αξίες. Όταν εφαρμόζεις τη due diligence, πρέπει να έχεις υπ’ όψιν σου τρία πράγματα: γνώσεις για τη βιωσιμότητα, γνώσεις για τα οικονομικά και γνώσεις για τις επιχειρήσεις. Συνήθως αυτά τα στοιχεία τα βλέπουμε ξεχωριστά. Για να πετύχεις, πρέπει να υπάρξουν μαζί. Ουσιαστικά μιλάμε για σωστή καθοδήγηση και κυβέρνηση της επιχείρησης».
Με τη σειρά του ο κ. Ronald Van Der Kemp, σχεδιαστής μόδας και ιδρυτής του πρώτου sustainable οίκου υψηλής ραπτικής στο κόσμο σημείωσε για το upcycling στη μόδα.
«Για μένα η ιδέα ξεκίνησε από το ότι θέλησα να δημιουργήσω μία βιώσιμη couture συλλογή, που θα ήταν ελκυστική και σέξι. Σιγά σιγά άρχισα να δείχνω τα ρούχα μου και δεν έλεγα την ιστορία τους. Ήθελα να τους αρέσουν πρώτα. Η λέξη upcycling δεν υπήρχε όταν ξεκίνησα. Νομίζω πως η νέα γενιά σχεδιαστών θα την εφαρμόσει. Είναι πολύ καλό να παίρνουμε τα απομεινάρια από τα υφάσματα και να τα χρησιμοποιούμε σε άλλα ρούχα».
Τι σημαίνει «ρούχα με ψυχή»;
Για το πώς εμπνεύστηκε τον όρο «ρούχα με ψυχή» μίλησε στο συνέδριο και εστίασε στο ότι δεν χρειάζεται να ανανεώνουμε πολύ συχνά τις ντουλάπες μας, αν αυτές έχουν χαρακτήρα.
«Βρισκόμουν στη Νέα Υόρκη και παρατηρούσα πως φτιάχνονται τα ρούχα. Βρέθηκα σε ένα μαγαζί με vintage κομμάτια. Εκείνα μου “μίλησαν”. Αναρωτήθηκα το γιατί. Θέλησα, λοιπόν, για πρώτη φορά να κάνω ρούχα με ψυχή, ρούχα που θα είχαν διάρκεια. Να κάνω ρούχα για έναν άνθρωπο. Τότε δημιουργείς. Έτσι αντί να κάνω κολεξιόν, σκέφτηκα να φτιάνω… ντουλάπες. Αν έχεις χαρακτήρα, δεν χρειάζεσαι ρούχα κάθε μέρα. Αν αγοράζουμε ρούχα που ταιριάζουν σε εμάς, στην προσωπικότητά μας, τότε αυτά παίρνουν ψυχή».
Το φαινόμενο της γρήγορης μόδας
Για το φαινόμενο της γρήγορης μόδας είπε: «Θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε το θέμα της γρήγορης μόδας. Πιστεύω πως υπάρχει απληστία και όχι ενσυναίσθηση. Αν παρατηρήσουμε τι συμβαίνει, θα καταλάβουμε πως δεν χρειάζονται 4 κολεξιόν τον χρόνο. Γιατί να μιλάμε διαρκώς για προϊόντα; Γιατί δεν εστιάζουμε στην εμπειρία; Θα πρέπει να γίνουμε δημιουργικοί με άλλο τρόπο. Όλες οι εταιρείες που έχουν υπερκέρδη, πρέπει να χρησιμοποιούν τα χρήματα για να ανακαλύψουν αυτούς τους τρόπους. Πρέπει να γυρίσουμε στο μηδέν για να αλλάξει αυτό. Οι εταιρείες και οι influencer πρέπει να δουλέψουν πάνω σε αυτό. Να αγαπήσουν τον εαυτό τους, να ξέρουν ποιες είναι οι αξίες τους και όχι να αλλάζουν κάθε λίγο».
Η Doina Ciobanu, μοντέλο, ακτιβίστρια και πρέσβειρα της περιβαλλοντικής οργάνωσης No More Plastic, ξεκίνησε μιλώντας για το πώς κατάφερε να προσεγγίσει το κοινό της με βάση τη βιωσιμότητα. «Κανείς μας δεν είναι τέλειος, ας ξεκινήσουμε από εκεί. Υπάρχει πάντα πολύ μεγάλη κριτική γύρω από τη βιωσιμότητα. Ήμουν πολύ θλιμμένη και δεν ήξερα γιατί. Γι’ αυτό μίλησα στην κοινότητά μου και ξεκαθάρισα πως δεν είμαι τέλεια. Αυτό πρέπει να καταλάβουν όλοι. Θα πρέπει να έχουμε μια ουσιαστική επικοινωνία και να κατανοήσουμε πως χρειαζόμαστε βοήθεια και να τη ζητήσουμε. Ακόμα και τα πιο βιώσιμα brands δεν είναι τέλεια».
Πού βαδίζει η βιώσιμη μόδα
«Αν με ρωτούσατε πριν από δύο χρόνια θα σας έδινα έναν άλλο ορισμό για τη βιώσιμη μόδα. Πλέον, έχω καταλάβει πως η βιωσιμότητα είναι ένα διαρκές ταξίδι. Για παράδειγμα οι νέοι κανονισμοί της Ε.Ε. για τη βιωσιμότητα, μπορεί να μην πείσουν τους πάντες, αλλά ενθαρρύνουν κάποιος να το δοκιμάσουν, ακόμα και μόνο επειδή φοβούνται τις κυρώσεις ή για λόγους προβολής. Αν ξεκινήσει η Ευρώπη, τότε ίσως ακολουθήσουν κι άλλοι. Brand, πολιτικοί και καταναλωτές, μαζί πρέπει να αλλάξουν τα δεδομένα. Τα νομοθετικά πλαίσια χρειάζονται επίσης αλλαγή. Οι καταναλωτές πρέπει να ζητούν πληροφορίες για τα προϊόντα».
Η Oρσαλία Παρθένη, CEO Parthenis και Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Σχεδιαστών, τόνισε πως η μόδα στην Ελλάδα δεν έχει επιλογή από το να είναι βιώσιμη.
«Κάθε αρχή είναι και δύσκολη. Αν, όμως, κάνουμε ένα βήμα προς τα πίσω, και δούμε πως αν παράγουμε λιγότερα, αλλά βιώσιμα, θα καταλάβουμε πως δεν χάσαμε οικονομικά. Μπορεί να μας φανεί αρχικά πιο ακριβό, αλλά στο τέλος, αν το φορέσεις και το κρατήσεις για καιρό θα καταλάβεις πως το κόστος δεν είναι μεγάλο».
Ποιες δεσμεύσεις πήρε η Ένωση Ελλήνων Σχεδιαστών;
«Συντάσσουμε ήδη τον σκοπό μας. Εμείς ακολουθούμε τη βιομηχανία της μόδας. Ως χώρα έχουμε μεγάλη παράδοση στα χειροποίητα προϊόντα. Πρέπει λοιπόν να δούμε τη δημιουργικότητα σε τοπικό επίπεδο. Να πείσουμε τους καταναλωτές πως είναι ποιοτικά και πρέπει να αγοράσουν ελληνικά προϊόντα και όχι από την άλλη άκρη της γης».
Αναφορικά με τις συνεργασίες με διάσημους οίκους, η κα. Παρθένη είπε:
«Οι συμπράξεις με τους σχεδιαστές, η χρήση υλικών που οι άνθρωποι δεν επιλέγουν συχνά, η χρήση αντικειμένων με άλλο τρόπο, είναι μερικά βήματα για τη βιωσιμότητα. Οι συνεργασίες δεν μπορούν να είναι πάντα τέλειες, γιατί η ανθρώπινη φύση είναι πιο εγωιστική. Αλλά για ποιον λόγο φτιάξαμε και την Ένωση; Για να αναδείξουμε νέες ιδέες, νέα άτομα, νέους σχεδιαστές. Μπορούμε να συνεργαζόμαστε και με τοπικούς παραγωγούς. Αλλά πρέπει να θυμηθούμε πως είναι να φτιάχνουμε ένα ρούχο. Πλέον, οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά μεταξύ γρήγορης μόδας και δημιουργίας».
‘Οσο για το τι πρέπει να αλλάξει στη μόδα η κα. Παρθένη εστίασε στον καθένα μας ως καταναλωτή.
«Αν ξεκινήσουμε να εξετάζουμε τον ευατό μας και να βρούμε τι μας κάνει ευτυχισμένους, ίσως αντιληφθούμε πως όλα αυτά δεν τα χρειαζόμαστε, οπότε θα γίνουμε και πιο συνειδητοποιημένοι καταναλωτές».
