Η πρωθυπουργός της Δανίας, Mette Frederiksen, στην επίσκεψή της στη Γροιλανδία ζήτησε συγγνώμη από τους κατοίκους της χώρας για ένα τουλάχιστον αμφιλεγόμενο πρόγραμμα αντισύλληψης που είχε εφαρμοστεί στις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70 σε γυναίκες Ινουίτ.
«Αγαπητές γυναίκες. Αγαπητές οικογένειες. Αγαπητή Γροιλανδία. Σήμερα υπάρχει μόνο ένα σωστό πράγμα που μπορώ να σας πω. Συγγνώμη» είπε η Frederiksen σε μια κατάμεστη αίθουσα στο κέντρο της πρωτεύουσας, Νουούκ. Με μια αυτόχθονα γυναίκα να της γυρίζει την πλάτη, με ένα μαύρο τατουάζ γύρω από το στόμα της, η Δανή ηγέτιδα συνέχισε λέγοντας: «Συγγνώμη για την αδικία που διαπράχθηκε σε βάρος σας επειδή είστε Γροιλανδοί. Συγγνώμη για όσα στερηθήκατε. Και για τον πόνο που βιώσατε. Εκ μέρους της Δανίας, συγγνώμη».
«Η συγγνώμη είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε» είπε με τη σειρά της μια από τους Ίνουιτ που ήταν παρόντες, η Naja Lyberth. Τι ακριβώς συνέβη όμως;
Σύμφωνα με τα πορίσματα μιας πρόσφατης έρευνας, στη δεκαετία του ‘70 είχε τοποθετηθεί σπιράλ αντισύλληψης σε τουλάχιστον 4.000 γυναίκες, δηλαδή περίπου στις μισές αναπαραγωγικής ηλικίας της Γροιλανδίας, χωρίς τη συγκατάθεσή τους ούτε καν εν γνώσει τους. Μάλιστα περισσότερες από 300 περιπτώσεις αφορούσαν μικρά κορίτσια, ίσως ακόμα και 12 ετών.
Σύμφωνα με τα πορίσματα μιας πρόσφατης έρευνας, στη δεκαετία του ‘70 είχε τοποθετηθεί σπιράλ αντισύλληψης σε τουλάχιστον 4.000 γυναίκες, δηλαδή περίπου στις μισές αναπαραγωγικής ηλικίας της Γροιλανδίας, χωρίς τη συγκατάθεσή τους ούτε καν εν γνώσει τους. Μάλιστα περισσότερες από 300 περιπτώσεις αφορούσαν μικρά κορίτσια, ίσως ακόμα και 12 ετών.
Πέρα από την προφανή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανάμεσα στις συνέπειες ήταν το ψυχικό τραύμα αλλά και οι σωματικές επιπλοκές που είχε προκαλέσει αυτό το πρόγραμμα, σε σημείο κάποιες γυναίκες να μην καταφέρουν ποτέ να τεκνοποιήσουν. Στο κοινό ήταν ένα από τα θύματα, η Elisa Christensen, η οποία ωστόσο σχολίασε στο BBC πως «μας θλίβει το γεγονός ότι δεν έγινε καμία αναφορά σε αποζημιώσεις. [Η συγγνώμη] Ήταν μόνο λόγια».
Στην πραγματικότητα η Frederiksen ανακοίνωσε ένα «κεφάλαιο αποζημίωσης», το οποίο ωστόσο δεν έχει γίνει ακόμα ξεκάθαρο σε πόσες γυναίκες θα διατεθεί και πότε θα συμβεί αυτό. Προτάθηκε επίσης να αποζημιωθούν και άλλοι Γροιλανδοί που έπεσαν θύματα «συστηματικών διακρίσεων», χωρίς να δοθούν περισσότερες σχετικές λεπτομέρειες.
Να σημειωθεί εδώ ότι 143 γυναίκες έκαναν αγωγή ζητώντας αποζημίωση. Ανάμεσα σε αυτές είναι η 59χρονη σήμερα Aviaq Petersen, η οποία ήταν 24 ετών όταν σε μια επίσκεψη σε γυναικολόγο έμαθε τυχαία ότι της είχε τοποθετηθεί το σπιράλ. Πιστεύει ότι η τοποθέτηση είχε γίνει, χωρίς να ενημερωθεί, στη διάρκεια μιας άμβλωσης δέκα χρόνια νωρίτερα. Οι βλάβες που είχαν προκληθεί στις σάλπιγγές της ήταν τόσο σοβαρές ώστε, ακόμα και μετά από επεμβάσεις, δεν κατάφερε να αποκτήσει παιδιά.
Σε μια εποχή που ο Donald Trump διεκδικεί τα εδάφη της Γροιλανδίας, αυτό το σκάνδαλο στις σχέσεις Δανίας-Γροιλανδίας δεν είναι το μοναδικό: Μια άλλη υπόθεση αφορά την αναγκαστική απομάκρυνση παιδιών από οικογένειες Ίνουιτ που κρίνονται ακατάλληλες κάτω από αμφιλεγόμενες συνθήκες. Μόλις αυτή την εβδομάδα, λόγω της δημόσιας κατακραυγής, αναθεωρήθηκε η απόφαση των δανέζικων αρχών να χωρίσουν μια νέα Γροιλανδή μητέρα από τη νεογέννητη κόρη της μόλις μία ώρα μετά τον τοκετό.
Παρακολουθήστε απόσπασμα της ομιλίας της Δανής πρωθυπουργού:
