Το ετήσιο συνέδριο του Marie Claire για την ενδυνάμωση των γυναικών επέστρεψε στο Cape Sounio. Ο τίτλος του 7oυ Marie Claire Power Trip είναι Women Taking Action. Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου, τ. πρόεδρος της ελληνικής Δημοκρατίας, πρώην Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, μίλησε με θέμα «Γυναίκες στην Ηγεσία: Φέρνοντας τους θεσμούς πιο κοντά στην κοινωνία», σε συντονισμό της διευθύντριας του Marie Claire, Γαλάτειας Λασκαράκη.
«Ήταν μια φυσική εξέλιξη στην καριέρα μου» είπε για το γεγονός ότι έγινε η πρώτη γυναίκα προέδρος του Συμβουλίου του Επικρατείας. Ωστόσο η ανάληψη της προεδρίας της Δημοκρατίας παραδέχτηκε πως την αιφνιδίασε. Για το δεύτερο αξίωμα είπε πως στα ταξίδια της ανά την Ελλάδα έβλεπε στο πρόσωπο των γυναικών «τον θαυμασμό, την εκτίμηση, αλλά με συγκίνησαν πραγματικά οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Κυρίως η γενιά των μανάδων μας, που άρχισε να εργάζεται και να διεκδικεί έναν πιο ισότιμο ρόλο στην κοινωνία. Ήταν πολύ συγκινημένες: έβλεπαν ότι μία από εμάς έφτασε εκεί. Αισθανόμουν ότι ήμουν για όλες εκεί».
«Κυρίως οι γυναίκες της γενιάς των μανάδων μας ήταν πολύ συγκινημένες: έβλεπαν ότι μία από εμάς έφτασε στο αξίωμα της Προεδρίας. Αισθανόμουν ότι ήμουν για όλες εκεί».
Για μια από τις γυναίκες που υπήρξαν πρότυπά της, το πρώην μέλος του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ Ruth Bader Ginsburg, είπε: «Όταν ξεκίνησε στο πανεπιστήμιο υπήρχαν πέντε γυναίκες ανάμεσα σε πεντακόσιους φοιτητές. Αυτή η πανέξυπνη γυναίκα, που έγραψε ιστορία, πήγε σε μια δεξίωση και ο κοσμήτορας τη ρώτησε, εσείς τώρα γιατί ήρθατε εδώ; Απάντησε, ο άντρας μου είναι φοιτητής και ήρθα για να μάθω πώς να είμαι καλύτερη σύζυγος. Στη δεκαετία του ’50 δεν τόλμησε να πει: θέλω να γίνω δικηγόρος».
Η κ. Σακελλαροπούλου μίλησε επίσης για τα παιδικά χρόνια και τις σπουδές της: «Στα 50s, όταν γεννήθηκα, ο πατέρας μου υπηρετούσε ως δικαστής στη Θεσσαλονίκη. Θυμάμαι, αν και ήμουν πολύ μικρή, τη μεγάλη συγκέντρωση όπου θα μιλούσε ο Λαμπράκης. Εκείνη την ημέρα τον χτύπησαν και πέθανε λίγες μέρες αργότερα. Η δεκαετία του ’60, η εποχή που πήγα σχολείο, ήταν δύσκολη. Μπήκα στο πανεπιστήμιο το ’74, όταν ήρθε ο Καραμανλής. Τα διαβάσματα, τα ακούσματα εκείνων των εποχών βοήθησαν στο να αναπτυχθεί σε πολλούς από εμάς μια δημοκρατική συνείδηση».
Για την εποχή της θητείας της στο ΣτΕ θυμήθηκε πως «ήμασταν έξι δικαστές, τρεις γυναίκες και τρεις άντρες». «Θυμάμαι τους μεγαλύτερης ηλικίας να αιφνιδιάζονται που στον διαγωνισμό πετύχαμε τρεις γυναίκες και τρεις άντρες, κι έτσι βρέθηκαν τρεις νεαρές γυναίκες εκεί. Αλλά στο ΣτΕ έμπαινες μόνο αξιοκρατικά και στη συνέχεια δεν αισθάνθηκα ποτέ να με αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο παρά μόνο ανάλογα με την αξία μου».
Η ανάληψη της Προεδρίας της Δημοκρατίας, είπε, ήταν για την ίδια «μια πολύ τιμητική πρόταση» από τον πρωθυπουργό. Είχε όμως την εμπειρία της δικαστή «και τη θέληση να προσφέρω στην πατρίδα μου. Αυτό που με ενδιέφερε –γιατί οι θεσμοί χρωματίζονται και από το πρόσωπο που τους υπηρετεί, αν και οι αρμοδιότητες του συγκεκριμένου θεσμού είναι περιορισμένες σύμφωνα με το Σύνταγμα– ήταν το άνοιγμα στην κοινωνία, να ακουστούν μερίδες του πληθυσμού που δεν ακούγονταν τόσο – ευάλωτες ομάδες και όχι μόνο, όσοι δεν έχουν δυνατή φωνή: τα άτομα με αναπηρίες, οι πρόσφυγες, όσοι έχουν οικονομική δυσπραγία».
«Αυτό που με ενδιέφερε -γιατί οι θεσμοί χρωματίζονται και από το πρόσωπο που τους υπηρετεί, αν και οι αρμοδιότητες του συγκεκριμένου θεσμού είναι περιορισμένες σύμφωνα με το Σύνταγμα- ήταν το άνοιγμα στην κοινωνία, να ακουστούν μερίδες του πληθυσμού που δεν ακούγονταν τόσο».
Αποκαλεί τον εαυτό της χαριτολογώντας «πρόεδρο του COVID», γιατί ορκίστηκε ταυτόχρονα με το lockdown. Για λίγο καιρό έμεινε στο Προεδρικό Μέγαρο για να προσαρμοστεί στις συνθήκες αλλά και λόγω των υγειονομικών περιορισμών. «Εκεί, ίσως και χάρη στη γυναικεία ματιά μου, θέλησα, πέρα από την αναγκαία συντήρηση, να κάνω έναν εκσυγχρονισμό». Δημιούργησε λοιπόν στο Προεδρικό Μέγαρο, μεταξύ άλλων, έναν εκθεσιακό χώρο, με πολλά από τα σημαντικότερα δώρα που προσφέρονται από την Ελλάδα και το εξωτερικό στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όπου διοργανώνονται ξεναγήσεις μέχρι σήμερα. Άνοιξε επίσης τον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου: «Το Προεδρικό Μέγαρο ανήκει στον ελληνικό λαό, επομένως οργανώσαμε τον κήπο ώστε να είναι επισκέψιμος και να υποδέχεται εκδηλώσεις».
Επιπλέον, προώθησε τη φιλοζωία: «Στα ταξίδια μου ήθελα να συναντάω και επίσημους φορείς και τοπική κοινωνία. Στην Κάρπαθο, έτυχε να είναι η Διεθνής Ημέρα των Ζώων και συνάντησα ένα σωματείο προστασίας αδέσποτων. Δύο κυρίες έφεραν ένα μικρό σπιτάκι με την Καλυψώ μέσα. Στην αρχή την έφερα στο Προεδρικό Μέγαρο, μετά όμως από λίγο καιρό την πήρα σπίτι».
Στην Κάρπαθο, έτυχε να είναι η Διεθνής Ημέρα των Ζώων και συνάντησα ένα σωματείο προστασίας αδέσποτων. Δύο κυρίες έφεραν ένα μικρό σπιτάκι με την Καλυψώ μέσα. Στην αρχή την έφερα στο Προεδρικό Μέγαρο, μετά όμως από λίγο καιρό την πήρα σπίτι».
Για τον σεξισμό στην πολιτική είπε πως ασφαλώς και ήρθε αντιμέτωπη με τέτοιες συμπεριφορές, «επειδή ήμουν η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος». Αλλά από ένα σημείο και μετά «το συνήθισα». Άλλωστε ήδη είχε εκτεθεί στη κριτική από τον κόσμο των δικαστηρίων και «είχα μάθει να ακούω και να κρατάω την ψυχραιμία μου». Σταμάτησε λοιπόν κάποια στιγμή να δίνει σημασία στο γεγονός ότι τα πάντα γίνονταν στόχαστρο της κριτικής – «ο σύντροφός μου, τα μαλλιά μου, τα ρούχα μου, η γάτα μου… δεν έμεινε τίποτα!».
Η κ. Σακελλαροπούλου αναφέρθηκε επίσης σε μια πρόσθετη δυσκολία που αντιμετώπισε στην Προεδρία της Δημοκρατίας: «Ο πρόεδρος έχει πολύ συγκεκριμένες αρμοδιότητες, το βάρος της πολιτικής πηγαίνει κυρίως στην εκάστοτε κυβέρνηση. Όμως δυστυχώς περνάμε μια εποχή με έντονα πολιτικά γεγονότα, τοξική σε παγκόσμιο επίπεδο, οπότε μού ζητούσαν να τοποθετηθώ για θέματα που δεν ήταν στην αρμοδιότητά μου. Αυτό δεν ήταν εύκολο γιατί δεχόμουν κριτική. Αλλά επέλεξα, ακριβώς επειδή είχα και την ιστορία μου ως δικαστής, να τηρήσω αυστηρά τα όρια που προέβλεπε το Σύνταγμα, και να μη γίνω μια “ακτιβίστρια πρόεδρος“».
«Μού ζητούσαν να τοποθετηθώ για θέματα που δεν ήταν στην αρμοδιότητά μου. Επέλεξα να τηρήσω αυστηρά τα όρια που προέβλεπε το Σύνταγμα, και να μη γίνω μια “ακτιβίστρια πρόεδρος”».
Πώς μπορεί η γυναικεία οπτική να βελτιώσει τον τρόπο που αντιμετωπίζονται και εκδικάζονται τα σεξουαλικά αδικήματα; Τη ρώτησε η Γαλάτεια Λασκαράκη. «Για να είμαι ειλικρινής, περίεργα πράγματα μπορεί να ακούσει κάποιος και από γυναίκες δικαστές και εισαγγελείς, είναι κυρίως θέμα προσωπικότητας. Νομίζω ότι είναι κυρίως θέμα πρόληψης και παιδείας [προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση], δηλαδή να μάθει το ένα φύλο να σέβεται το άλλο».
«Δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα, αλλά το πιο σημαντικό, κι αυτό σιγά σιγά το κατακτούμε οι γυναίκες, είναι να μπορούμε να επιλέξουμε. Δηλαδή όλο αυτό το παιχνίδι των ενοχών, αν μια γυναίκα π.χ. θα κάνει παιδιά ή σε ποια ηλικία, σιγά σιγά υποχωρεί» κατέληξε, σχετικά με τα έμφυλα στερεότυπα και τις προκλήσεις που τα συνοδεύουν. «Φυσικά και δεν είναι εύκολο, είναι ένα διαρκές στοίχημα». Οι δικές της πηγές στήριξης; «Η κόρη μου, ο σύντροφός μου φυσικά, και οι φίλοι. Δεν είχα αδέρφια και από πολύ μικρή εκτιμούσα τη φιλία. Προσπάθησα και κατάφερα να παραμείνουν οι φίλοι στη ζωή μου. Χαίρομαι που στη θητεία μου απέκτησα και λίγους νέους αλλά εκλεκτούς φίλους».
«Δεν είχα αδέρφια και από πολύ μικρή εκτιμούσα τη φιλία. Προσπάθησα και κατάφερα να παραμείνουν οι φίλοι μου στη ζωή μου. Χαίρομαι που στη θητεία μου απέκτησα και λίγους νέους αλλά εκλεκτούς φίλους».
Τι θα θέλατε να αφήσετε ως κληρονομιά στις επόμενες γενιές; Τη ρώτησε η κ. Λασκαράκη. «Έχουμε διανύσει πάρα πολύ δρόμο από τότε που είπε ο Τηλέμαχος στην Πηνελόπη, εσύ κάθισε στον αργαλειό. Οι γυναίκες ανήκουν σε όλους τους χώρους λήψης αποφάσεων. Αν υπήρχαν περισσότερες γυναίκες στην ελληνική πολιτική ίσως και να είχαμε αποφύγει την κρίση. Με την αντιληπτική ικανότητα, το πνεύμα ομαδικότητας, την εργατικότητα, την ενσυναίσθησή τους οι γυναίκες νομίζω ότι μπορούν να προσφέρουν πολλά αν κατακτήσουν ηγετικές θέσεις. Το μέλλον κατακτιέται με μικρά βήματα, σύμφωνα με τη Ginsburg, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι μια μέρα άντρες και γυναίκες θα είναι ισότιμα μέλη».
Για το Marie Claire Power Trip
Το Marie Claire Power Trip δεν είναι απλώς ένα συνέδριο — είναι μια κινητήριος δύναμη αλλαγής που φέρνει κοντά πρωτοπόρες γυναίκες από όλο τον κόσμο για να εμπνεύσουν, να συνδεθούν και να διαμορφώσουν το μέλλον. Κάθε χρόνο δημιουργεί έναν χώρο όπου ηγέτιδες, καλλιτέχνιδες, επιχειρηματίες και φορείς της αλλαγής συμμετέχουν σε τολμηρές συζητήσεις που αμφισβητούν τα καθιερωμένα, επαναπροσδιορίζουν την ηγεσία και πυροδοτούν συλλογική δράση.
Η φετινή διοργάνωση συνεχίζει την αποστολή της να αναδεικνύει τις γυναικείες φωνές σε όλη τους τη διαφορετικότητα, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο μεταμορφώνουν τον πολιτισμό, την επιχειρηματικότητα, την πολιτική και την κοινωνία.
Από τα ανώτατα επίπεδα διακυβέρνησης έως τη δημιουργική δύναμη του κινηματογράφου, από την ηγεσία σε ανθρωπιστικά ζητήματα έως την καινοτομία στην επιχειρηματικότητα, το Power Trip εξερευνά πώς οι γυναίκες ξαναγράφουν αφηγήσεις, γκρεμίζουν εμπόδια και χρησιμοποιούν την επιρροή τους για ουσιαστική αλλαγή.
Για την Κατερίνα Ν. Σακελλαροπούλου
Η Κατερίνα Ν. Σακελλαροπούλου είναι δικαστικός και νομικός, και η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1956. Είναι απόφοιτη του Αρσακείου και πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1978).
Διορίσθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, κατόπιν διαγωνισμού, ως Εισηγητής το 1982 και προήχθη σε Πάρεδρο το 1988 και σε Σύμβουλο το 2000. Υπηρέτησε ως Πάρεδρος στο Γ’ Τμήμα και ως Σύμβουλος στο Ε’ Τμήμα του Δικαστηρίου. Στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της άδειας (1987-1988) παρακολούθησε μεταπτυχιακά μαθήματα δημοσίου δικαίου στη Γαλλία, στο Πανεπιστήμιο Paris II. Το 2015 προήχθη σε Αντιπρόεδρο και υπηρέτησε στο Γ’ Τμήμα. Το 2018 επελέγη πρώτη γυναίκα Πρόεδρος του Δικαστηρίου, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τον Φεβρουάριο του 2020.
Διετέλεσε Πρόεδρος της Ένωσης Δικαστικών Λειτουργών του Δικαστηρίου (1993-1995 και 2000-2001) και Πρόεδρος της Εταιρείας Δικαίου του Περιβάλλοντος (2015-2019). Δίδαξε επί σειρά ετών στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών.
Στις 22 Ιανουαρίου του 2020 εξελέγη από την Βουλή των Ελλήνων πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας και ανέλαβε καθήκοντα στις 13 Μαρτίου. Η θητεία της έληξε στις 12 Μαρτίου 2025. Αναγορεύθηκε επίτιμη διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2021), του Τμήματος Περιβάλλοντος του Ιονίου Πανεπιστημίου (2022), του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (2022), του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης της Σχολής Κοινωνικών, Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (2023), της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου (2024) και του Τμήματος Φιλοσοφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης (2024).
Έχει συγγράψει σειρά άρθρων με θέματα, κυρίως, περιβαλλοντικού και χωροταξικού δικαίου, ισότητας των φύλων, προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων και κατοχύρωσης του κράτους δικαίου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΔΩ
