Η Jane Goodall είναι διεθνώς γνωστή για τις μελέτες της στη συμπεριφορά των χιμπατζίδων. Στην έρευνά της οφείλουμε τα περισσότερα στοιχεία που έχουμε για την ζωή, τη συμπεριφορά, τις συνήθειες των χιμπατζήδων και τη σχέση τους με το ανθρώπινο DNA.
Η πιο σημαντική ίσως ανακάλυψή της είναι πως οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν, όπως και οι άνθρωποι, εργαλεία. Τους παρατήρησε, καθώς έψαχναν για τα σωστά κλαδιά, αφαιρούσαν όλα τα φύλλα και στη συνέχεια χρησιμοποιούσαν το σάλιο τους και τα κλαδιά, για να τραβήξουν τερμίτες από τρύπες. Διαπίστωσε ακόμη πως έχουν κοινωνική δομή.
Μάλιστα οι ομοιότητές μας με το μέλος του είδους «Ανθρωπίνοι» στο οποίο ανήκουμε και εμείς, εκτός από τον γενετικό κώδικα επεκτείνονται και στα συναισθήματα, καθώς όπως προκύπτει άνθρωποι και χιμπατζήδες μοιράζονται όμοια συναισθήματα, όπως αγάπη, συμπόνοια, απληστία, γενναιοδωρία και βία. Η διαφορά είναι – πέρα από τον τρόπο έκφρασης- το κίνητρο.
Η έρευνα της Jane Goodall βοήθησε τους ανθρώπους να καταλάβουν όχι μόνο τις σχέσεις των χιμπατζήδων μεταξύ τους, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ χιμπατζήδων και ανθρώπων.
Η Valerie Jane Morris-Goodall (όπως ειναι ολόκληρο το όνομά της) γεννήθηκε το 1934, στο Hampstead του Λονδίνου. Σε μικρή ηλικία ο πατέρας της τής έκανε δώρο έναν πάνινο χιμπατζή και αυτή ήταν η στιγμή που κατάλαβε το πόσο πολύ αγαπούσε τα ζώα. Μεγαλώνοντας προσπαθούσε να σώζει και να βοηθά αδέσποτα και κακοποιημένα ζώα, ενώ ακόμη και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν σταμάτησε να περισώζει ζώα, όπως χάμστερ, σαύρες, σαλιγκάρια και πουλιά. Εξίσου με την βοήθεια στα ζώα απολάμβανε και την εξερεύνηση της φύσης και της άγριας ζωής.
Βρέθηκε το 1957 στην Κένυα και εκεί κατάλαβε ποιος ήταν ο σκοπός της ζωής της. Ξεκίνησε να εργάζεται στο Nairobi, πρωτεύουσα της χώρας, όπου και συνάντησε τον διάσημο παλαιοντολόγο Louis Leakey, επιμελητή του μουσείου φυσικής ιστορίας της πόλης. Ο Leakey πίστευε ότι οι άνθρωποι και οι χιμπατζήδες μοιράστηκαν έναν κοινό πρόγονο, μια ιδέα που είχε τις ρίζες της στη θεωρία του Δαρβίνου.
Όταν γνώρισε την Goodall της πρότεινε να εργαστεί ως γραμματέας του, καθώς τον εντυπωσίασαν οι γνώσεις και η αγάπη της για τη φυσική ιστορία και τα ζώα. Για την έρευνά της δεν ακολουθούσε τις παραδοσιακές μεθόδους. Άρχισε να ονομάζει τους χιμπατζήδες που έβρισκε, γεγονός που της επέτρεψε συνδεθεί πιο προσωπικά μαζί τους, αναγνωρίζοντάς τους ως μεμονωμένες προσωπικότητες.
Το 1977, η Goodall ίδρυσε το Ινστιτούτο Jane Goodall, το οποίο έχει γραφεία σε ολόκληρο τον κόσμο, και έχει κερδίσει ευρεία αναγνώριση, χάρη στα προγράμματα διατήρησης και ανάπτυξης που εκτελεί στην Αφρική με επίκεντρο τις τοπικές κοινότητες.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το μυστικό της για την επιτυχία και μια γεμάτη ζωή
Η πρωτευοντολόγος και ανθρωπολόγος έχει ζήσει μια απίστευτη ζωή που καθορίστηκε από την ικανότητά της να γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των ανθρώπων και του ζωικού βασιλείου.
Τα επιτεύγματά της θεωρούνται μνημειώδη, δεδομένου ότι ξεκίνησε την καριέρα της σε μια εποχή που οι γυναίκες αντιμετωπίζονταν με μεγάλη δυσπιστία από τον κόσμο της επιστήμης και πολλοί ήταν εκείνοι που την απέτρεπαν από το να πάει στη ζούγκλα, αλλά και να ασχοληθεί με την επιστήμη.
«Όλοι γελούσαν μαζί μου και μου έλεγαν πως δεν θα τα καταφέρω. Ήταν μακριά από το σπίτι μου, δεν είχα χρήματα και ήμουν κορίτσι», έχει δηλώσει για την αρχή της ερευνάς της.
Σε ένα αφιέρωμα της Wall Street Journal το 2021, της ζήτησαν μια συμβουλή προς εκείνους που επιθυμούν να ακολουθήσουν τα βήματά της ή έχουν στόχους, τους οποίους οι γύρω τους απαξιώνουν.
«Ακολουθήστε το όνειρό σας, ακολουθήστε το πάθος σας, κάντε αυτό που σας παθιάζει. Όταν ονειρεύτηκα την Αφρική όταν ήμουν 10 ετών, όλοι γελούσαν μαζί μου», είπε. Είχε όμως απίστευτη υποστήριξη από τη μητέρα της, η οποία μάλλον δεν είχε ιδέα τότε ότι η παρότρυνσή της θα βοηθούσε να εμπνεύσει γενιές γυναικών και επιστημόνων να ξεπεράσουν τα όρια.
«Η μαμά είπε: “Αν θέλεις πραγματικά κάτι τέτοιο, θα πρέπει να δουλέψεις τρομερά σκληρά. Θα πρέπει να εκμεταλλευτείς όλες τις ευκαιρίες. Και αν δεν τα παρατήσεις, ίσως βρεις τον τρόπο», είχε θυμηθεί τότε η Goodall.
Ως ένας άνθρωπος που έκανε αυτό που ήθελε σε μια κοινωνία με πολλά στεγανά, η συμβουλή της έχει άλλο βάρος.
«Αυτό είναι το μήνυμα που μεταφέρω στους νέους σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στις υποβαθμισμένες περιοχές. Τόσοι πολλοί άνθρωποι έχουν πει ή γράψει: “Jane, θέλω να σε ευχαριστήσω γιατί με δίδαξες, επειδή εσύ το έκανες αυτό, μπορώ να το κάνω κι εγώ”- δηλαδή να ακολουθήσουν τα όνειρά τους».
Όσο για το πώς μπορεί ο καθένας να βοηθήσει να γίνει ο πλανήτης ένα καλύτερο μέρος;
«Κάθε μέρα που ζούμε, έχουμε κάποιο αντίκτυπο στον πλανήτη και πρέπει να κάνουμε ηθικές επιλογές, σκεπτόμενοι τις συνέπειες για τις μελλοντικές γενιές. Τι αγοράζουμε, τι τρώμε, τι φοράμε; Από πού προέρχεται; Αυτό θα αρχίσει να μας οδηγεί προς έναν καλύτερο κόσμο».
Έπειτα από μια ζωή γεμάτη έρευνα και περιπέτειες, η Jane Goodall έχει δύο αξίες στις οποίες ορκίζεται: την επιμονή και την ενσυναίσθηση.
Πιστεύει ότι ο καθένας πρέπει να είναι επίμονος στην επιδίωξη των ονείρων του και παράλληλα να ζει μια συνειδητή ζωή, εστιάζοντας στο πώς οι καθημερινές του αποφάσεις έχουν αντίκτυπο στο μέλλον του πλανήτη.
Η ταινία για τα 90α γενέθλιά της
Στις 3 Απριλίου του 2024 η Jane Goodall έγινε 90 ετών και με αφορμή τα γενέθλιά της το Jane Goodall Institue δημιούργησε μια ταινία μικρού μήκους με τίτλο “Voices of Hope – Words of Wisdom by Dr. Jane Goodall”, στην οποία διάσημοι φίλοι και θαυμαστές της μιλούν για τον αντίκτυπο που η δουλειά και η έρευνά της έχουν στον κόσμο.
Το βίντεο ξεκινά με την Goodall να μιλάει πάνω σε αποσπάσματα από την πρώιμη ζωή και την καριέρα της. «Πέρασα τη ζωή μου δουλεύοντας με και για τα ζώα. Γεννήθηκα αγαπώντας τα και θέλοντας να μάθω γι’ αυτά», λέει για να ανοίξει την ταινία μικρού μήκους. «Είμαι σίγουρη ότι όλοι σας θα συμφωνήσετε- δεν μπορείτε να περάσετε χρόνο με ένα ζώο και να μην καταλάβετε ότι δεν είμαστε τα μόνα όντα με προσωπικότητες, μυαλά και συναισθήματα».
Η ίδια η Goodall χρησιμοποιεί τα γενέθλιά της για να αναλογιστεί και να ενισχύσει τη σημασία της σύνδεσης με τη Γη και τους κατοίκους της, μικρούς και μεγάλους, και θεωρεί αυτή την ταινία ως «δώρο» στον εαυτό της και στους άλλους.
«Καθώς γιορτάζω τα 90α γενέθλιά μου και αναλογίζομαι το ταξίδι μου, το δώρο που θέλω να δώσω στον κόσμο είναι ένα μήνυμα για τη σύνδεση μεταξύ των ζώων, των ανθρώπων και του πλανήτη που μοιραζόμαστε, και αυτή η ταινία εμπνέει αυτή την παγκόσμια κατανόηση».
