Καθώς η στεγαστική κρίση επιδεινώνεται σε όλο τον κόσμο, με τις τιμές πώλησης και ενοικίασης ενός σπιτιού να εκτοξεύονται και όλο και περισσότερους, ιδιαίτερα νέους, να στρέφονται στη συγκατοίκηση και σε πολύ μικρά σπίτια, η Guardian κάνει ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα: στον «θάνατο» του σαλονιού, που ανέκαθεν αποτελούσε το δωμάτιο των σπιτικών συγκεντρώσεων.
Φαίνεται να είναι όλο και περισσότεροι εκείνοι που είτε αναγκάζονται να μετατρέψουν το σαλόνι του σπιτιού τους σε ένα ακόμα υπνοδωμάτιο είτε μοιράζονται το ίδιο διαμέρισμα με συγκατοίκους – και στις δύο περιπτώσεις, στερούνται έναν προσωπικό χώρο όπου θα μπορούσαν να προσκαλέσουν φίλους και συγγενείς.
«Χωρίς σαλόνι, ο κόσμος σου μικραίνει» λέει στη βρετανική εφημερίδα, χαρακτηριστικά, η 27χρονη Georgie, που από το 2023 αποφάσισε να μοιραστεί ένα σπίτι με τέσσερις αγνώστους, απλά επειδή, όπως προσθέτει, «ήταν η πιο φτηνή επιλογή».
Καθώς ακόμα και η κουζίνα είναι πολύ μικρή, έχουν αναγκαστεί με τους συγκατοίκους της να μαγειρεύουν σε διαφορετικές ώρες και να παίρνει ο καθένας το γεύμα στο υπνοδωμάτιό του. «Σου λείπουν οι κοινές εμπειρίες» προσθέτει. «Είναι δύσκολο να καλέσεις κόσμο στο σπίτι γιατί δεν θέλουν όλοι να καθίσουν σε ένα υπνοδωμάτιο -δεν υπάρχει χώρος ούτε καν για μια κανονική καρέκλα- ενώ το υπνοδωμάτιό σου γίνεται ένα λιγότερο χαλαρωτικό περιβάλλον και γεμίζει με στρες».
«Είναι δύσκολο να καλέσεις κόσμο στο σπίτι γιατί δεν θέλουν όλοι να καθίσουν σε ένα υπνοδωμάτιο -δεν υπάρχει χώρος ούτε καν για μια κανονική καρέκλα- ενώ το υπνοδωμάτιό σου γίνεται ένα λιγότερο χαλαρωτικό περιβάλλον και γεμίζει με στρες».
Άλλοι φίλοι την προσκαλούν στα σπίτια τους, ωστόσο αισθάνεται άσχημα γιατί δεν έχει τη δυνατότητα να ανταποδώσει τις προσκλήσεις στο δικό της.
Τουλάχιστον στη Βρετανία, η ύπαρξη ενός σαλονιού δεν είναι πλέον καθόλου δεδομένη, ιδιαίτερα σε νοικιασμένα σπίτια: σχεδόν οι μισοί (49%) από όσους νοικιάζουν σπίτι λένε ότι χρησιμοποιούν το σαλόνι σαν υπνοδωμάτιο.
Οι σπιτικές συγκεντρώσεις στο σαλόνι μήπως είναι απλά μια συνήθεια που μπορούμε εύκολα να αλλάξουμε; Οι γνώμες διίστανται. Σύμφωνα με στοιχεία μιας έρευνας της βρετανικής πλατφόρμας συγκατοίκησης SpareRoom, το 44% πιστεύει ότι η απουσία σαλονιού έχει επηρεάσει την ψυχική υγεία του. Ωστόσο, καθώς το κόστος στέγασης συνεχίζει να ανεβαίνει, το 36% παραδέχεται ότι θα επέλεγε να ζήσει σε ένα σπίτι χωρίς σαλόνι προκειμένου να εξασφαλίσει χαμηλότερο νοίκι.
Το 44% πιστεύει ότι η απουσία σαλονιού έχει επηρεάσει την ψυχική υγεία του. Ωστόσο, καθώς το κόστος στέγασης συνεχίζει να ανεβαίνει, το 36% παραδέχεται ότι θα επέλεγε να ζήσει σε ένα σπίτι χωρίς σαλόνι προκειμένου να εξασφαλίσει χαμηλότερο νοίκι.
Ο Louis Platman, επιμελητής και διευθυντής ερευνών στο Μουσείο του Σπιτιού στο Λονδίνο (Museum of the Home), πιστεύει ότι η εξαφάνιση του σαλονιού αποτελεί συνταγή καταστροφής: «Από την προσωπική εμπειρία μου, όταν πηγαίνεις σε σπίτια φίλων όπου δεν υπάρχει σαλόνι, είναι δύσκολο να χτίσεις αυτή την αίσθηση κοινότητας και φιλίες όταν δεν έχεις ένα μέρος να συγκεντρωθείς. Και καθώς όλο και λιγότεροι έχουν το δικό τους σπίτι, ενώ οι περισσότεροι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να νοικιάσουν ένα σπίτι μόνοι τους, οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα συνεχίσουν να μετατρέπουν οποιονδήποτε χώρο σε υπνοδωμάτιο και να το νοικιάζουν για 1.000 λίρες τον μήνα».
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια το σαλόνι ήταν το δωμάτιο όπου συγκεντρωνόταν η οικογένεια, και η παρέα, για να δει τηλεόραση, αλλά και αυτή η συνήθεια έχει αρχίσει να αλλάζει, καθώς σύμφωνα με στοιχεία του 2024, λιγότερο από τους μισούς νέους 16-24 ετών παρακολουθούν τηλεόραση με την παραδοσιακή έννοια (εκπομπές σε συσκευή τηλεόρασης σε πραγματικό χρόνο).
«Καθώς όλο και λιγότεροι έχουν το δικό τους σπίτι, ενώ οι περισσότεροι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να νοικιάσουν ένα σπίτι μόνοι τους, οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα συνεχίσουν να μετατρέπουν οποιονδήποτε χώρο σε υπνοδωμάτιο και να το νοικιάζουν για 1.000 λίρες τον μήνα».
Κάποιοι δεν νιώθουν ότι έχασαν πολλά μαζί με το σαλόνι. Μια 34χρονη γυναίκα που μιλάει στην Guardian, η Imogen, μετακόμισε στο Λονδίνο το 2011 και νοίκιασε ένα διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων με δύο ακόμα συγκατοίκους – μετατρέποντας το σαλόνι σε τρίτο υπνοδωμάτιο. Εκεί, ήταν η κουζίνα τους που εξελίχθηκε σε χώρο συγκέντρωσης: «Μαγειρεύαμε, τρώγαμε, κοινωνικοποιούμασταν, παίζαμε παιχνίδια, διασκεδάζαμε και δημιουργούσαμε μαζί, καλλιεργούσαμε σχέσεις που δεν θα είχαμε αν ήμασταν χωρισμένοι σε διαφορετικά δωμάτια. Ήταν τα λιγότερο άνετα και πιο κοινωνικά πέντε χρόνια της ζωής μου».
Διαφορετική άποψη από την Imogen έχει ο αρχιτέκτονας Peter Markos, ο οποίος επίσης έχει ζήσει σε σπίτι με συγκατοίκους στο Λονδίνο, χωρίς σαλόνι, και το θεωρεί «απαίσια ιδέα: Τρώγαμε στην κουζίνα ο ένας πάνω στον άλλον. Δεν υπήρχε πουθενά χώρος απλά να δεις τηλεόραση ή να διαβάσεις ένα βιβλίο». Για τον ίδιο μάλιστα αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφασή του να μετακομίσει στο Μπέρμιγχαμ, όπου τα ενοίκια ήταν πιο προσιτά «και η ποιότητα ζωής καλύτερη. Έβλεπα πως, σε ό,τι αφορούσε την ψυχική υγεία και την προσωπική ικανοποίησή μου, αν παρέμενα στο Λονδίνο, το καλύτερο σπίτι που θα μπορούσα να έχω θα ήταν με μια κουζίνα που θα έκανε τα πάντα.
»Πάντα λέω στους πελάτες μου να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τους διαθέσιμους χώρους. Έξυπνες παρεμβάσεις -το πώς χρησιμοποιείς τους αποθηκευτικούς χώρους- μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Αλλά υπάρχει ένα όριο σε αυτό: όταν λες, εντάξει, δεν θα έχουμε σαλόνι, ξεπερνάς αυτό το όριο».
