Η Platforms Project – Independent Art Fair, η διεθνής φουάρ της ανεξάρτητης καλλιτεχνικής σκηνής και τόπος συνάντησης καλλιτεχνικών ομάδων που έγινε θεσμός, επιστρέφει από τις 9 έως τις 12 Οκτωβρίου, με ελεύθερη είσοδο.
Φέτος συμμετέχουν 65 διαφορετικές πλατφόρμες και περισσότεροι από 900 καλλιτέχνες από 25 χώρες από όλο τον κόσμο, από τη Σιγκαπούρη μέχρι την Κολομβία. Το εκθεσιακό κομμάτι πλαισιώνεται από ημερίδες, περφόρμανς, ομιλίες και workshops. Για δεύτερη χρονιά, φιλοξενείται στο Καπνεργοστάσιο, έναν εκθεσιακό χώρο που «πέρα από εμβληματικός, είναι και από τους πιο εντυπωσιακούς στην Ελλάδα», υπενθυμίζει σε συνέντευξή της στο Marie Claire η Άρτεμις Ποταμιανού, η οποία έχει τη διεύθυνση της διοργάνωσης μαζί με τον Μιχάλη Αργυρού και την καλλιτεχνική επιμέλεια.
Όπως προσθέτει, η αλλαγή χώρου έδωσε νέες δυνατότητες στην Platforms Project: «Στο Καπνεργοστάσιο απέκτησε μια πιο ανοιχτή αρχιτεκτονική διαμόρφωση, αντί για τα συνηθισμένα “κλειστά” περίπτερα που συναντάμε σε άλλες φουάρ. Αυτό επιτρέπει στις πλατφόρμες όχι μόνο να αναδείξουν καλύτερα τα έργα τους αλλά και να βρίσκονται σε άμεση σύνδεση μεταξύ τους, ενισχύοντας το πνεύμα της επικοινωνίας και της συνεργασίας, που αποτελεί και τον πυρήνα της διοργάνωσης».
Η ιδέα για την πρώτη Platforms Project (2013) γεννήθηκε «από τη διαπίστωση ότι η ανεξάρτητη καλλιτεχνική σκηνή στην Ελλάδα –και διεθνώς ώς ένα σημείο– δεν διέθετε τις δομές που χρειαζόταν για να αναπτυχθεί κυρίως ως προς τις ομαδικές πρωτοβουλίες». Η υλοποίησή της ήρθε να καλύψει την ανάγκη «για μια φουάρ αφιερωμένη αποκλειστικά σε καλλιτεχνικές ομάδες και πλατφόρμες, που θα έδινε φωνή σε δημιουργούς εκτός του εμπορικού συστήματος και θα πρόσφερε ένα περιβάλλον ελεύθερης έκφρασης.
«Στο Καπνεργοστάσιο απέκτησε μια πιο ανοιχτή αρχιτεκτονική διαμόρφωση, αντί για τα συνηθισμένα “κλειστά” περίπτερα που συναντάμε σε άλλες φουάρ. Αυτό επιτρέπει στις πλατφόρμες όχι μόνο να αναδείξουν καλύτερα τα έργα τους αλλά και να βρίσκονται σε άμεση σύνδεση μεταξύ τους»
»Η συμβολή της είναι σημαντική γιατί καλύπτει ένα κενό που δύσκολα θα μπορούσαν να καλύψουν οι γκαλερί και οι εμπορικές διοργανώσεις: την παρουσίαση έργων πειραματικού, εναλλακτικού ή ακτιβιστικού χαρακτήρα. Έτσι, η Platforms Project προσφέρει στους καλλιτέχνες που κινούνται έξω από τα καθιερωμένα έναν σπάνιο χώρο για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε διεθνές κοινό και να γίνουν μέρος ενός διαλόγου που ξεπερνά γεωγραφικά και καλλιτεχνικά σύνορα».
Ένα κομβικό γεγονός στην ιστορία της φουάρ, που ξεχωρίζει η κ. Ποταμιανού είναι όταν, το 2017, «η Platforms Project ανεξαρτητοποιήθηκε και ξεκινήσαμε να το οργανώνουμε μαζί με τον Μιχάλη Αργυρού. Με τον Μιχάλη είχαμε πάντα κοινό όραμα και έτσι η Platforms Project μπόρεσε να αναπτυχθεί, να μεγαλώσει και να εντάξει προγράμματα που αφορούν αποκλειστικά την ανεξάρτητη τέχνη. Μια άλλη σημαντική στιγμή ήταν η εποχή της πανδημίας, που η Platforms Project που χρειάστηκε να γίνει διαδικτυακά. Ήταν η πρώτη διαδικτυακή φουάρ στην Ελλάδα και η δεύτερη στο κόσμο. Το Platforms Project Net επισκέφθηκαν θεατές από 82 χώρες και είχε περισσότερες από 315.000 προβολές».
«Στην εποχή της πανδημίας η Platforms Project χρειάστηκε να γίνει διαδικτυακά. Ήταν η πρώτη διαδικτυακή φουάρ στην Ελλάδα και η δεύτερη στο κόσμο. Το Platforms Project Net επισκέφθηκαν θεατές από 82 χώρες και είχε περισσότερες από 315.000 προβολές»
Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια η Platforms Project έχει δώσει σε όλους εμάς την ευκαιρία να γνωρίσουμε το έργο χιλιάδων δημιουργών από όλο τον κόσμο και στους ίδιους να χτίσουν νέες συνεργασίες και φιλίες. Παρόλο που έχει πλέον μεγαλώσει σε μέγεθος και έχει εμπλουτίσει το πρόγραμμά της, παραμένει πιστή στην αρχική φιλοσοφία της, που η κ. Ποταμιανού περιγράφει ως εξής: «Να δίνουμε χώρο στην ανεξάρτητη καλλιτεχνική σκηνή και να καλλιεργούμε συνεργασίες και διάλογο».
Σε αυτόν τον χώρο διαρκούς ζύμωσης, αναδύονται νέες τάσεις από όλο τον κόσμο. Φέτος, όπως παρατηρεί η επιμελήτρια και εικαστικός, «συνδέονται με ακτιβιστικά θέματα, όπως η κοινωνική και πολιτική διάσταση της τέχνης, η περιβαλλοντική κρίση, η τεχνολογία και η έννοια της συλλογικότητας. Βλέπουμε καλλιτέχνες να πειραματίζονται με υβριδικές μορφές τέχνης, να συνδυάζουν παραδοσιακά και ψηφιακά μέσα και να εστιάζουν σε συνεργατικές πρακτικές».
Ποια θέματα απασχολούν ιδιαίτερα τις ομάδες που συμμετέχουν στην Platforms Project 2025; «Πολλές ασχολούνται με θέματα που συνδέονται με την εποχή μας και την επικαιρότητα, όπως η ταυτότητα, η μνήμη, το περιβάλλον, αλλά και ο ρόλος της τεχνολογίας στη ζωή μας. Υπάρχει επίσης έντονο ενδιαφέρον για την έννοια της κοινότητας και για το πώς μπορεί η τέχνη να λειτουργήσει σαν πεδίο διαλόγου και συνάντησης. Από τα γυναικεία ζητήματα, οι καλλιτέχνες εστιάζουν κυρίως στη θέση της γυναίκας στον δημόσιο χώρο και στις ανισότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν».
«Πολλές ομάδες ασχολούνται με θέματα που συνδέονται με την εποχή μας και την επικαιρότητα, όπως η ταυτότητα, η μνήμη, το περιβάλλον, αλλά και ο ρόλος της τεχνολογίας στη ζωή μας. Υπάρχει επίσης έντονο ενδιαφέρον για την έννοια της κοινότητας και για το πώς μπορεί η τέχνη να λειτουργήσει σαν πεδίο διαλόγου και συνάντησης».
Με αφορμή γεγονότα των τελευταίων χρόνων, από τις σημαίες της Γεωργίας Λαλέ-καλλιτεχνικό σχόλιο στις γυναικοκτονίες μέχρι τους πρόσφατους βανδαλισμούς στην Πινακοθήκη, αναρωτιέμαι πόσο ελεύθερα μπορεί να εκφραστεί ένας καλλιτέχνης σήμερα, τουλάχιστον στη χώρα μας. «Η ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης στην Ελλάδα υπάρχει, αλλά δεν είναι ποτέ δεδομένη. Τα γεγονότα των τελευταίων χρόνων δείχνουν ότι συχνά η κοινωνία δυσκολεύεται να δεχθεί την τέχνη όταν αγγίζει ευαίσθητα ή αμφιλεγόμενα θέματα. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύω πως ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι να θέτει ερωτήματα και να ανοίγει διαλόγους, ακόμα κι αν αυτό προκαλεί αντιδράσεις».
Εσείς ως επιμελήτρια και εικαστικός έχετε αντιμετωπίσει στη διάρκεια της διαδρομής σας έμφυλες διακρίσεις αλλά και απόπειρες λογοκρισίας;
«Ναι, έχω αντιμετωπίσει έμφυλες διακρίσεις, κυρίως μέσα από στερεότυπα και προκαταλήψεις που επηρεάζουν τον τρόπο που σε βλέπουν ως γυναίκα στον χώρο της τέχνης. Έχω ζήσει και στιγμές που υπήρξαν απόπειρες περιορισμού της καλλιτεχνικής έκφρασης. Αυτές οι εμπειρίες, όσο δύσκολες κι αν είναι, με έχουν πείσει ακόμα περισσότερο ότι η τέχνη πρέπει να παραμένει ελεύθερη».
«Έχω αντιμετωπίσει έμφυλες διακρίσεις, κυρίως μέσα από στερεότυπα και προκαταλήψεις που επηρεάζουν τον τρόπο που σε βλέπουν ως γυναίκα στον χώρο της τέχνης. Έχω ζήσει και στιγμές που υπήρξαν απόπειρες περιορισμού της καλλιτεχνικής έκφρασης. Αυτές οι εμπειρίες, όσο δύσκολες κι αν είναι, με έχουν πείσει ακόμα περισσότερο ότι η τέχνη πρέπει να παραμένει ελεύθερη».
Οι εικαστικές τέχνες έχουν τη δύναμη να παίξουν ουσιαστικό ρόλο σε κρίσιμα θέματα μπροστά στα οποία πολλοί από εμάς νιώθουμε αβοήθητοι, όπως ο πόλεμος ή η κλιματική αλλαγή;
«Πιστεύω πως οι εικαστικές τέχνες δεν μπορούν να δώσουν άμεσες λύσεις –ούτε είναι και το ζητούμενο– σε τόσο μεγάλα ζητήματα όπως ο πόλεμος ή η κλιματική αλλαγή, αλλά έχουν τη δύναμη να ανοίξουν συζητήσεις και να αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα. Η τέχνη λειτουργεί σαν καθρέφτης και ταυτόχρονα σαν εργαλείο ευαισθητοποίησης· μπορεί να μας κάνει να σταθούμε, να σκεφτούμε διαφορετικά και να φανταστούμε άλλες δυνατότητες. Και αυτό, σε εποχές που νιώθουμε αβοήθητοι, είναι ήδη πολύ σημαντικό».
Info
Platforms Project 2025, Καπνεργοστάσιο, Λένορμαν 218, Αθήνα. Άνοιγμα έκθεσης: Πέμπτη 9 Οκτωβρίου 2025,18.00 – 22.30. Διάρκεια Έκθεσης: Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2025 έως Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2025. Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη 9 Οκτωβρίου, 18.00 – 22.30. Παρασκευή 10 Οκτωβρίου έως Κυριακή 12 Οκτωβρίου, 12.00 – 21.00. Περισσότερες πληροφορίες: www.platformsproject.com
