Σαν τους σολομούς που επιστρέφουν στα νερά που γεννήθηκαν, κάθε χρόνο τέτοια εποχή οι Έλληνες επιστρέφουν στην ακροθαλασσιά. Για κάποιους από εμάς είναι απλό κοινωνικό τελετουργικό: όλοι οι φίλοι μας πάνε παραλία, κάπου πρέπει να δείξουμε το μαγιό μας, ενώ το μαύρισμα δεν θα γίνει από μόνο του. Για κάποιους άλλους είναι αρχέγονη ανάγκη: να αφεθούμε στο αλατόνερο μέχρι να μουλιάσουν τα δάχτυλα και τα προβλήματά μας. Σε όποια κατηγορία κι αν ανήκετε, ο χρόνος που περνάμε μέσα και κοντά στο απέραντο γαλάζιο έχει ψυχολογικά, πνευματικά και βιολογικά οφέλη για τον οργανισμό μας, με πρόσφατες έρευνες να μας δίνουν όλο και περισσότερους λόγους για να επιστρέψουμε στη θάλασσα, φέτος και πάντα.
Η δύναμη του υδάτινου περιβάλλοντος
Όσο σημαντικό κι αν είναι το πράσινο για την υγεία και την ευεξία μας, το μπλε φαίνεται να είναι ακόμα σημαντικότερο. Ολοένα και περισσότερες έρευνες αποδεικνύουν πως τα υδάτινα τοπία (ωκεανοί, θάλασσες, λίμνες, ποτάμια, καταρράκτες, ακόμα και ρυάκια) ωφελούν την υγεία μας, ψυχική και σωματική. Το πανευρωπαϊκό πρόγραμμα BlueHealth από το 2020 με συμμετοχή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μελετά τη σχέση ανάμεσα στους χώρους γαλάζιου ακόμα και μέσα στις πόλεις και την αυξημένη ευεξία των κατοίκων τους. Φαίνεται πως ακόμα και η εγγύτητα σε κάποιο υδάτινο τοπίο χαμηλώνει τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης και άγχους, ενώ έρευνες δείχνουν πως μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του PTSD και να χαμηλώσει τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα και τη συστολική πίεση. Αυτό συμβαίνει γιατί τα υδάτινα τοπία αλληλεπιδρούν με τις αισθήσεις μας ακόμα περισσότερο απ’ ό,τι μια βόλτα στο δάσος ή σε ένα πάρκο: ακούμε τους ήχους των κυμάτων, παρατηρούμε τα χρώματα της θάλασσας ή της λίμνης, νιώθουμε την άμμο στα δάχτυλα των ποδιών μας, μυρίζουμε το αλάτι και τα αρμυρίκια, μπορούμε να βυθίσουμε όλο μας το δέρμα (που ως γνωστόν είναι το μεγαλύτερο μας αισθητήριο όργανο) στο νερό απ’ την κορφή ως τα νύχια. Αυτό το τελευταίο κάνει τη διαφορά.
Κολύμπι, το καλύτερο φάρμακο
Οι γιατροί στη Βικτωριανή Εποχή συνταγογραφούσαν ταξίδια στη θάλασσα γιατί πίστευαν ότι ο θαλασσινός αέρας μπορούσε να καθαρίσει τους πνεύμονες και το δέρμα και να καλμάρει τα νεύρα των κορασίδων. Οι γιατροί τότε έκαναν πολλά λάθος ειδικά για τις γυναίκες (ας μη μιλήσουμε για τις μήτρες που και καλά ταξιδεύουν στο γυναικείο σώμα), αλλά σε αυτό το συγκεκριμένο θέμα δεν είχαν άδικο. Το κολύμπι, είτε στον ωκεανό είτε σε άλλα σώματα νερού, μπορεί να βοηθήσει στο άγχος και την κατάθλιψη, στην αντιμετώπιση πεπτικών προβλημάτων, ακόμα και στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και της γεροντικής άνοιας σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Cambridge. Όσο για το αλατόνερο συγκεκριμένα, πλούσιο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως το μαγνήσιο και το σελήνιο, το National Library of Medicine της Αμερικής έχει δημοσιεύσει έρευνες για την επουλωτική του δράση στο δέρμα μας. Όταν κολυμπάμε το αλατόνερο καταπολεμά τα συμπτώματα δερματικών παθήσεων όπως το έκζεμα και η ροζάκια, ενώ ο θαλασσινός αέρας βοηθά στην καταπολέμηση αλλεργικών συμπτωμάτων όπως η ιγμορίτιδα.
Όχι μόνο το αλατόνερο φυσικά. Οι ιαματικές πηγές είναι εξίσου πλούσιες σε μεταλλικά στοιχεία, με τους προγόνους μας να τις επισκέπτονται από την Αρχαία Ελλάδα ακόμα ως πηγή ευεξίας. Δερματολόγοι του Mount Sinai μιλάνε για το πως το ζεστό νερό των ιαματικών πηγών καταπραΰνει το δέρμα, καθώς η υψηλή συγκέντρωση θείου στα νερά τους μπορεί να μη μυρίζει θεσπέσια, αλλά έχει αποδεδειγμένη αντιβακτηριδιακή και αντιφλεγμονώδη δράση.
Παράλληλα, το να περνάμε χρόνο μέσα και δίπλα στο νερό μας ενθαρρύνει να είμαστε πιο δραστήριοι, είτε πρόκειται για θαλάσσια σπορ είτε για μια απλή βόλτα στην ακροθαλασσιά. Απολαμβάνουμε όλα τα σωματικά οφέλη που συνδέονται με την άσκηση, όπως η βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας, η καταπολέμηση της οστεοπόρωσης και η απελευθέρωση ενδορφινών, ενώ οποιαδήποτε άσκηση μέσα στο νερό πιέζει λιγότερο τις κλειδώσεις μας απ’ ό,τι η ίδια άσκηση στο πάτωμα του σπιτιού μας ή το γυμναστήριο. Δεν είναι τυχαίο ότι η υδροθεραπεία βοηθά τους πάντες, από αθλητές που προσπαθούν να επανέλθουν στη φυσική τους κατάσταση μετά από τραυματισμό μέχρι υπέρβαρα κατοικίδια που χρειάζονται απαλή και ασφαλή άσκηση χωρίς να βγάλουν κάνα γοφό (δεν ξέρω για σας, εγώ ανήκω ξεκάθαρα στη δεύτερη κατηγορία).
Το μπλε χαλαρώνει το μυαλό
Ψυχολόγοι στο Πανεπιστήμιο της Virginia πιστεύουν πως τα υδάτινα τοπία αλληλεπιδρούν μοναδικά με το παρασυμπαθητικό νευρικό μας σύστημα – ουσιαστικά το απέραντο γαλάζιο λειτουργεί ως ένα κοσμικό φρένο που ενημερώνει τον εγκέφαλό μας πως καλό θα ήταν να σταματήσουμε και να πάρουμε μια ανάσα καταλαγιάζοντας τους παράγοντες του άγχους μας. Περαιτέρω έρευνες φαίνεται να συμφωνούν, προσθέτοντας πως ακόμα και οι ήχοι του ωκεανού είναι αρκετοί για να μας χαλαρώσουν – ο ήχος των κυμάτων είναι αποδεδειγμένα πιο αποτελεσματικός από τη χαλαρωτική μουσική για την καταπολέμηση του στρες, μειώνοντας τα επίπεδα της κορτιζόλης στο αίμα πολύ περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο που τους καλύτερους ύπνους της ζωής μας τους κάνουμε κοντά στη θάλασσα: πέρα από τα ηχητικά εφέ, ο θαλασσινός αέρας είναι συγκριτικά πιο πλούσιος σε οξυγόνο από τον αέρα της πόλης, κάτι που μας κάνει να κοιμόμαστε πιο βαθιά και να ξυπνάμε πιο ξεκούραστοι.
Ειδικά όταν η καθημερινότητα μας είναι τόσο πιεσμένη, γεμάτη ατμοσφαιρική ρύπανση, θορύβους και οθόνες υπολογιστών, τα υδάτινα τοπία μας δίνουν τη δυνατότητα να επιβραδύνουμε τους ρυθμούς μας και να αφυπνίσουμε τις αισθήσεις μας. Να θυμηθούμε ότι είμαστε μέρος ενός οικοσυστήματος, μέρος του Όλου. Αυτή η εμπειρία μπορεί να είναι όσο ματεριαλιστική ή θρησκευτική προτιμάτε, πάντως δεν είναι τυχαίο ότι άπειρες προσευχές, παιάνες και ποιήματα έχουν γραφτεί για τη θάλασσα και το τρεχούμενο νερό από την αρχαιότητα. Στα χρόνια του Ομήρου πίστευαν πως η καθαρτήριος δύναμη του νερού μας φέρνει πιο κοντά στα θεία (εξ ου και οποιαδήποτε προσευχή ή προσφορά συνοδευόταν από κάποιο λουτρό). Σήμερα, βουδιστές στο San Francisco Zen Center πιστεύουν πως οι ήχοι του νερού μας βοηθούν στο διαλογισμό περισσότερο από κάθε άλλο είδος white noise ή μουσικής γιατί το νερό έχει μια διαλογιστική ποιότητα που μας φέρνει πίσω στην παρούσα στιγμή και μας επιτρέπει να πατήσουμε παύση στις ανησυχίες μας. Ό,τι λέξεις κι αν προτιμάτε να χρησιμοποιείτε για το δέος που νιώθετε μπροστά στο απέραντο γαλάζιο, το δέος είναι δεδομένο.
Κι αν δεν έχουμε θάλασσα κοντά μας;
Έρευνες δείχνουν πως πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει λιγότερο από 3 χιλιόμετρα μακριά από κάποιο υδάτινο τοπίο – όχι τυχαία. Ωστόσο, ακόμα και στην Ελλάδα με την ακτογραμμή των 13.676 χιλιομέτρων, μια εξόρμηση στην κοντινότερη παραλία ή ποτάμι δεν είναι πάντα εφικτή. Ευτυχώς πολλά από τα οφέλη των υδάτινων τοπίων μπορούμε να τα απολαύσουμε και σε μικρότερες δόσεις: ακόμα και λίγος χρόνος χαλάρωσης κοντά σε ένα σιντριβάνι μπορεί να μας ηρεμήσει. Μια εφαρμογή με ήχους ωκεανού μπορεί να μας βοηθήσει να κοιμηθούμε, ενώ η μπανιέρα μας, ειδικά αν τη γεμίσουμε και της προσθέσουμε θεραπευτικά μέταλλα, μπορεί να βοηθήσει στη χαλάρωση των μυών και την καταπράυνση του δέρματός μας.
Πάντως, για να είμαι ειλικρινής, ελπίζω να διαβάζετε αυτές τις γραμμές κάπου με θέα το απέραντο γαλάζιο ή κάνοντας πλάνα να το συναντήσετε σύντομα. Ελπίζω να βυθιστείτε στο νερό μέχρι να μουλιάσουν τα ακροδάχτυλά σας και να λιώσουν τα προβλήματά σας, αμήν.
