To Beyond Borders – Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου γίνεται φέτος δέκα χρονών και το γιορτάζει στις 24-31 Αυγούστου 2025 με μια επετειακή έκδοση αφιερωμένη στην Ελλάδα και τις δημιουργικές της δυνάμεις. Η οπτική ταυτότητά του, από το δημιουργικό γραφείο Polkadot Design, αντλεί έμπνευση από την υφαντική, μια τέχνη που συμβολίζει τη μνήμη, την αφήγηση και τη συνέχεια. Όπως οι γυναίκες-υφάντρες του 1905, πρωταγωνίστριες της πρώτης κινηματογραφικής καταγραφής που σημειώθηκε στα Βαλκάνια, ύφαιναν το παρόν τους μέσα από την τέχνη, έτσι και οι σύγχρονοι ντοκιμαντερίστες υφαίνουν με εικόνες και ήχο ένα πολύπτυχο της δικής μας πραγματικότητας.
Το φεστιβάλ έλαβε φέτος αριθμό-ρεκόρ 907 ταινιών από 92 χώρες (600 ταινίες μεσαίου και μεγάλου μήκους και 307 μικρού μήκους). Από τις 42 που προκρίθηκαν να διαγωνιστούν, οι 35 προβάλλονται σε ελληνική, διεθνή και παγκόσμια πρεμιέρα, ενώ πολλές από αυτές έχουν ταξιδέψει στα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου. Φορέας διοργάνωσης είναι το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔΙΣΜΕ) σε συνεργασία με την Ecrans des Mondes (Παρίσι), ενώ πολύτιμη είναι η συνδρομή φορέων παγκόσμιου βεληνεκούς (ZDF, ARTE, BBC, RAI TV, Movies that Matter, IDF Prague, PHOENIX, FIPRESCI, Ecrans des Mondes κ.ά.). Στρατηγικός Εταίρος του Beyond Borders είναι η ΔΕΗ, η κορυφαία εταιρεία ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που στηρίζει ενεργά τις τέχνες και τον πολιτισμό.
Το φεστιβάλ έλαβε φέτος αριθμό-ρεκόρ 907 ταινιών από 92 χώρες (600 ταινίες μεσαίου και μεγάλου μήκους και 307 μικρού μήκους). Από τις 42 που προκρίθηκαν να διαγωνιστούν, οι 35 προβάλλονται σε ελληνική, διεθνή και παγκόσμια πρεμιέρα, ενώ πολλές από αυτές έχουν ταξιδέψει στα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου.
Το Beyond Borders θα φιλοξενήσει και φέτος τρεις διαφορετικές σκηνές προβολών: το Κυρίως Διαγωνιστικό Τμήμα, με 18 ταινίες τεκμηρίωσης μεσαίου και μεγάλου μήκους (ανάμεσά τους, τέσσερις ελληνικές), το μicro Διαγωνιστικό Τμήμα, με 24 ταινίες τεκμηρίωσης μικρού μήκους (ανάμεσα τους, τρεις ελληνικές) και το Πανόραμα, όπου θα φιλοξενούνται καθημερινά κινηματογραφικά αφιερώματα και ταινίες με δυνατό αποτύπωμα. Στα δύο διαγωνιστικά τμήματα θα απονεμηθούν συνολικά δέκα βραβεία, όπως το Χρυσό, το Αργυρό και το Χάλκινο Στεφάνι της Μεγίστης, με τη χορηγία της ΕΡΤ, για την καλύτερη ταινία που πραγματεύεται ιστορικά γεγονότα και προσωπικότητες, τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με οποιαδήποτε μορφή και τρόπο, πιστή ρέπλικα κτερίσματος από τον 4ο αιώνα π.Χ.
Κάθε ταινία του Beyond Borders είναι ένα παράθυρο με αποκαλυπτική θέα στον κόσμο, ωστόσο από τις δεκάδες προσεκτικά επιλεγμένες παραγωγές επιλέξαμε δεκαπέντε που θα μας φέρουν σε επαφή με αληθινές ιστορίες γυναικών από το χτες και το σήμερα.
Κυρίως Διαγωνιστικό Τμήμα:
«Hawar, Our Banished Children», Pascale Bourgaux, Βέλγιο-Γαλλία- Ελβετία, 2023, Ελληνική Πρεμιέρα, για μια επιζήσασα της γενοκτονίας των Γιεζίντι, που ταξιδεύει κρυφά στο Κουρδιστάν για να αντικρίσει την κόρη της – το παιδί που γεννήθηκε από βιασμό και της το πήραν.
«The lost season», Mehdi Ghanavati, Ιράν, 2024, Παγκόσμια Πρεμιέρα, για την Κοσάρ, μια έφηβη σε ένα άνυδρο χωριό στα σύνορα του Ιράν, που παλεύει να ξεφύγει από τη μοίρα που της επιβάλλει η παράδοση των γύρω της.
«Wild Women of Anatolia», Sedef και Aslı Özoğuz, Τουρκία, 2024, Παγκόσμια Πρεμιέρα, που παρουσιάζει ιστορίες άγριας ελευθερίας, επιθυμίας και αντίστασης πέντε γυναικών, όπου, η φύση γίνεται καταφύγιο και καθρέφτης.
Micro Διαγωνιστικό Τμήμα:
«Welcome home freckles», Huiju Park, Ηνωμένο Βασίλειο, 2025, Ελληνική Πρεμιέρα, για τη σχέση κόρης-πατέρα και τα ανεπούλωτα τραύματα της παιδικής ηλικίας που καλείται να αντιμετωπίσει η σκηνοθέτρια με την επιστροφή της στην πατρίδα της, τη Ν. Κορέα.
«I didn’t get into Berghain but I did meet Vica», Evan Frijters, Ολλανδία, 2024, Παγκόσμια Πρεμιέρα, για την περιπλάνηση μεταξύ Γερμανίας και Αγγλίας μιας νεαρής πρόσφυγα από την Ουκρανία και τις ψυχολογικές επιπτώσεις του πολέμου πάνω της.
«Gypsy Gadji», Dáša Raimanová, Σλοβακία, 2024, Ελληνική Πρεμιέρα, για τη Ροξάνα, μια δασκάλα με Ρομά και Πολωνικές ρίζες, που ισορροπεί στο μεταίχμιο πολιτισμικής ταυτότητας με τον εαυτό της και τους γύρω της.
«Specters of Home – Prologue», Ava Aviva Avnisan, Ηνωμένες Πολιτείες, 2024, Διεθνής Πρεμιέρα, για μια τρανς ταξιδιώτισσα στον χρόνο, που επιστρέφει στην Ιερουσαλήμ όπου γεννήθηκε και η απρόσμενη συνάντηση με μια Παλαιστίνια πρόσφυγα γίνεται η αφορμή να αναμετρηθεί με θαμμένες αλήθειες για το ρόλο της οικογένειάς της στην ίδρυση του Ισραήλ και για την ίδια της την ταυτότητα.
«How to suture the soil?», Wil Paucar Calle, Εκουαδόρ, 2024, Ελληνική Πρεμιέρα, για έναν γιο που γράφει στη μητέρα του, καθώς ακολουθεί τη διαδρομή που εκείνη πήρε αφήνοντας πίσω της την ύπαιθρο, μετά την κρατική εγκατάλειψη του αγροτικού κόσμου στον Ισημερινό τη δεκαετία του ’70.
«My Land is Burned», Abdulrahman Alshowaiki, Βέλγιο, 2024, Ελληνική Πρεμιέρα, για τα παιδιά Σύρων προσφύγων στο Αρσάλ του Λιβάνου, που μεγαλώνουν μέσα στις καθημερινές προκλήσεις, ενώ μια δασκάλα με πίστη και καρδιά σπέρνει, αθόρυβα, την ελπίδα για μια πιο φωτεινή και χαρούμενη γενιά.
«The sun is low», Marta Ojrzynska, Πολωνία, 2025, Ελληνική πρεμιέρα, για μια μητέρα που, μετά τον χωρισμό της, κάνει μια νέα αρχή ξεκινώντας με τον οκτάχρονο γιο της ένα ταξίδι με το τροχόσπιτο.
«Crossing», Karol Felicio, Βραζιλία, 2024, Διεθνής Πρεμιέρα, για τη διαφορά ανάμεσα στην παράδοση και τη νεωτερικότητα, μέσα από το παράδειγμα μιας νεαρής μητέρας στο χωριό Rio Piraquê-Açu της Βραζιλίας.
«Simply Divine», Mélody Boulissière & Bogdan Stamatin, Γαλλία, 2024, Ελληνική Πρεμιέρα, για έναν έρωτα που έσβησε στον πόλεμο και ζωντανεύει ξανά, 75 χρόνια μετά, στα λόγια μιας γυναίκας που τον κράτησε κρυφό μια ζωή.
Πανόραμα:
«Femicidio», Νίνα Μαρία Πασχαλίδου, Ελλάδα, 2022, για τις γυναικοκτονίες που συγκλόνισαν την Ιταλία από τον Βορρά ως τον Νότο, σε μια ταινία που ακολουθεί τις φωνές επιζωσών και συγγενών θυμάτων.
«Tack», Vania Turner, Ελλάδα, 2024, για δύο γυναίκες που άνοιξαν τον δρόμο του ελληνικού #MeToo, φέρνοντας στο φως τη σιωπή και τη βία στον αθλητισμό. Καθώς η μία παλεύει με το τραύμα και η άλλη στέκεται απέναντι στην αμφισβήτηση, διεκδικούν μαζί δικαιοσύνη και θεσμική αλλαγή.
«My name is battle», Cécile Allegra, Ιταλία-Γαλλία 2024, για τη φωτογράφο Λετίτσια Μπατάλια που στάθηκε απέναντι στη Μαφία με μόνη της δύναμη τη μηχανή. Μέσα από το βλέμμα μιας γυναίκας που δεν σταμάτησε ποτέ να παλεύει για την αλήθεια και την ελευθερία, ζωντανεύουν τα σκοτεινά χρόνια της Ιταλίας.
Στην τελετή έναρξης του φεστιβάλ θα προβληθεί το βραβευμένο ντοκιμαντέρ «Johatsu – Αυτοί που έγιναν καπνός» των Andreas Hartmann και Arata Mori (Γερμανία, Ιαπωνία 2024) για τους ανθρώπους στην Ιαπωνία που εξαφανίζονται από προσώπου γης χωρίς να αφήνουν ίχνος με τη βοήθεια των επονομαζόμενων εταιρειών «νυχτερινής μεταφοράς». Η βραδιά θα ολοκληρωθεί με τη μουσική ανθολογία «Από τη Μνήμη στο Παρόν», με τον Τάσο Γιαννούση, τη Χρυσή Παπαγιαννούλη και τον Νίκο Πλιό να παρουσιάζουν αξέχαστες δημιουργίες των σπουδαιότερων Ελλήνων συνθετών: Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκι, Μάνου Λοΐζου, Σταύρου Κουγιουμτζή, Βασίλη Τσιτσάνη, Μάρκου Βαμβακάρη κ.ά.
Στο πλαίσιο της εξωστρέφειας και των συνεργειών με διεθνείς φορείς, η 10η έκδοση του Beyond Borders θα φιλοξενήσει εκπροσώπους από ένα τιμώμενο ΜΜΕ (Καθημερινή, ιταλικός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός RAΙ), ένα τιμώμενο ακαδημαϊκό ίδρυμα (École Alsacienne, Παρίσι) και ένα τιμώμενο κινηματογραφικό φεστιβάλ (GrecDoc Φεστιβάλ ελληνικού ντοκιμαντέρ στο Παρίσι). Τιμώμενη χώρα είναι η Ελλάδα.
Πέρα από τις προβολές ταινιών
-Συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά η πρωτοβουλία του Beyond Borders, Co-Production Forum «Συναντώντας τον επόμενο συμπαραγωγό σας στο Καστελλόριζο», όπου δεκαπέντε κινηματογραφιστές θα παρουσιάσουν τα έργα τους, θα μοιραστούν τις εμπειρίες τους από ολοκληρωμένες ταινίες και θα υποστηρίξουν ένα σχέδιο ντοκιμαντέρ στην κατεύθυνση της συμπαραγωγής.
-Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη δημιουργία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) και την Παρασκευή 29 Αυγούστου θα διεξαχθεί η δράση Critics’ Corner, κατά την οποία τα τρία μέλη της θα συνομιλήσουν με τους επαγγελματίες και με το κοινό για τις ταινίες που προβλήθηκαν στα διαγωνιστικά τμήματα του φεστιβάλ.
-Όπως κάθε χρόνο, θα πραγματοποιηθούν masterclasses με διακεκριμένους δημιουργούς από το χώρο του ντοκιμαντέρ.
-Στο πλαίσιο της ενότητας Πανόραμα το φεστιβάλ παρουσιάζει το Σάββατο 30 Αυγούστου μια ειδική συνάντηση με τίτλο «Το Μέλλον του Ντοκιμαντέρ», αφιερωμένη στο διαρκώς μεταβαλλόμενο αυτό τοπίο. Θα προβληθεί η πολυβραβευμένη ταινία του Jobst Knigge «Ending wars and making peace» και κατόπιν ο σκηνοθέτης, πλαισιωμένος από ένα πάνελ, θα αναλύσει τη δημιουργική διαδικασία της ταινίας και τις επιρροές του, τις καλλιτεχνικές επιλογές που έκανε και τις καινοτόμες τεχνικές που υιοθέτησε.
-Για πρώτη φορά φέτος το φεστιβάλ παρουσιάζει τη νέα του πρωτοβουλία, Beyond Borders Podcast Series, με διακεκριμένες προσωπικότητες και κορυφαίους επαγγελματίες από όλο τον κόσμο. Οι συζητήσεις αυτές θα είναι διαθέσιμες δωρεάν στο κοινό μέσα από τις επίσημες διαδικτυακές πλατφόρμες του Beyond Borders.
-Αναπόσπαστο τμήμα του φεστιβάλ είναι και το διήμερο Audiovisual Pitching Lab, όπου παρουσιάζονται διαδικτυακά 12 projects απ’ όλον τον κόσμο που συζητώνται με κορυφαίους επαγγελματίες από το χώρο της κινηματογραφικής βιομηχανίας.
-Δίνοντας έμφαση όχι μόνο στην προβολή έργων αλλά και στην εκπαίδευση και επαγγελματική εξέλιξη, το Beyond Borders έχει δημιουργήσει ένα πρωτοποριακό συνεργαζόμενο Δίκτυο Κινηματογραφικών Σχολών, το οποίο περιλαμβάνει μερικές από τις σημαντικότερες σχολές της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Νότιας Αμερικής.
-Το Beyond Borders, σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας (ΕΚΚΟΜΕΔ) – Creative Greece, θα φιλοξενήσει ειδική εκδήλωση ενημέρωσης για το Πρόγραμμα Εξωστρέφειας Οπτικοακουστικού Τομέα, απευθυνόμενη στο κοινό και στους επαγγελματίες του χώρου.
Παράλληλες δράσεις
Το φεστιβάλ πλαισιώνεται από μουσικά ιντερλούδια μεταξύ των προβολών, ντοκιμαντέρ από παιδιά για παιδιά από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, εκπαιδευτικά εργαστήρια βιβλιοδεσίας για παιδιά από το Καλλιτεχνικό Βιβλιοδετείο, μαθήματα σκακιού για παιδιά κάθε ηλικίας από τον Σκακιστικό Όμιλο Ρόδου «Ιππότης» και δύο παραστάσεις ακροβατικών για μικρούς και μεγάλους από τον Neil Adrian Blakemore.
Επίσης, θα πραγματοποιηθεί η συναυλία «Νυχτερινές Εξομολογήσεις» με τον Μίλτο Λογιάδη και τον Χρήστο Ζερμπίνο, θα παρουσιαστεί έκθεση γλυπτικής του εικαστικού Αλέξανδρου Ζυγούρη, ενώ καθημερινά οι Παύλος Μεθενίτης, δημοσιογράφος και συγγραφέας, και Matteo Compagnolo, ακαδημαϊκός, θα προτείνουν επιλεγμένα βιβλία με ιστορικό, λογοτεχνικό και κινηματογραφικό περιεχόμενο.
Στην τελετή λήξης θα πραγματοποιηθεί η ελληνική πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «Astéroïde Hunters» των Guillaume Lenel & Thomas Marlier (Γαλλία, 2024). Πλανητολόγοι, αστροφυσικοί, γεωχημικοί και πλήθος άλλων επιστημόνων απ’ όλον τον κόσμο συνθέτουν σήμερα ένα παγκόσμιο δίκτυο χιλιάδων «φρουρών» που εντοπίζουν, παρακολουθούν και μελετούν αδιάκοπα τους αστεροειδείς – σώματα που διασχίζουν το ηλιακό μας σύστημα και ενδέχεται να απειλήσουν τη Γη στο μέλλον. Το φεστιβάλ θα ολοκληρωθεί με μια συναυλία του Κώστα Τριανταφυλλίδη στη σκηνή της Πλατείας Ηρώου.
Δείτε το τρέιλερ του 10ου Beyond Borders:
Info
Κεντρική φωτογραφία: «Albgreko», Ilir Tsouko, Ελλάδα, 2024
